Może masz dosyć zakuwania dat i uczenia się na pamięć, kim był Władysław Łokietek. Może zdecydowanie bardziej wolisz odwiedzać miejsca związane z historią i poznawać ciekawych ludzi, którzy tę historię tworzyli. Wejść na Wawel i zobaczyć, jak żyli królowie, posłuchać opowieści powstańca o tym, jak wyglądała walka o Warszawę. Dotknąć, zobaczyć na własne oczy, osobiście usłyszeć...

Twoja rodzina

W najbliższych dniach będziesz mieć dobrą okazję do tego, aby dotknąć własnej historii. Zachęcam cię, za papieżem Franciszkiem, abyś rozmawiał ze swoimi dziadkami. „Szukajcie kontaktu z waszymi dziadkami. Oni posiadają mądrość życia. I powiedzą wam rzeczy, które poruszą wasze serce” (Błonia, 28. 07. 2016).

Kiedy Bóg postanawia wyprowadzić Izraelitów z Egiptu, objawia się Mojżeszowi w płonącym krzewie i mówi do niego: „Ja jestem Bogiem twojego ojca, Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba” (Wj 3, 6). To nie jest przypadkowe spotkanie. Bóg pokazuje Mojżeszowi, że jest stale obecny w historii narodu wybranego i nie jest Mu obojętne to, co się z nim dzieje.

Bóg jest Bogiem twojego ojca, twojego dziadka, twojego pradziadka. Myślałeś kiedyś o tym w ten sposób? Bóg jest stale obecny i nie jest Mu obojętne, jak wiedzie się twojej rodzinie. Bez względu na twoją ocenę. Porozmawiaj o tym z dziadkami. Czy im po drodze z Bogiem, czy nie; jak działał i działa w ich życiu; kiedy wkurzali się na Niego i dlaczego... To jest twoja osobista historia zbawienia, to jest wędrówka twojej rodziny do Kanaanu.

Mądrość babci

Pamiętam prostą pobożność mojej babci, która ze względu na wojnę skończyła tylko jedną klasę podstawówki. Goniła nas do pacierza i przypominała, że „Pan Bóg nie rychliwy, ale sprawiedliwy”. Należała do Żywego Różańca, nie zaniedbywała niedzielnej i świątecznej Mszy św., w czasie największych burz stawiała w oknie gromnicę, a będąc świeżo po spowiedzi, nie chciała przeklinać pomimo zdenerwowania.

Wehikuł czasu

Patrząc na naszych dziadków, możemy też zauważyć, jak zmienia się otaczająca nas rzeczywistość. Często ich domy lub mieszkania są tak inne od naszych. Ich garderoba, słownictwo i sposób bycia także. I kiedy przebywamy z naszymi dziadkami, możemy poczuć się trochę jak w wehikule czasu. Daje nam to możliwość poznania dawnych zwyczajów, dowiedzenia się, jak wyglądała codzienność, jak radzili sobie z problemami i jak zmieniała się ich rodzinna miejscowość. Dlatego warto z nimi rozmawiać.

Lekcje historii

To jest historia z pierwszej ręki. Historia świata bez tych wszystkich urządzeń, które ułatwiają nam życie i komunikację. Pamiętam, jak wielkie wrażanie robiła na mnie pralka wirnikowa z minutnikiem, która sama się wyłączała. Pamiętam, że w niedziele i święta trzeba było się liczyć z tym, że ktoś może nas odwiedzić i że my możemy pocałować klamkę, wybierając się w gości, bo nikt nie umawiał się przez telefon.

To jest historia z pierwszej ręki. Historia świata, który jeszcze parę dekad temu zupełnie inaczej się porozumiewał. Używał innych słów lub słowa dziś używane miały inne znaczenie. Kiedy odwiedzaliśmy z żoną naszą stuletnią sąsiadkę, przynosiliśmy jej czasem coś do jedzenia. Pewnego razu po zjedzeniu powiedziała do nas: „Dziękuję, miało odbyt!”. Zaskoczyła nas. Okazało się, że kiedyś, dawno, dawno temu (przynajmniej dla nas), jeśli coś miało wzięcie, to mówiło się, że „ma odbyt”.

To jest historia z pierwszej ręki. Historia świata ściśle związana z twoją rodziną. Jeżeli słyszę, jak moja żona wspomina babcię, która w czasie wojny uciekła z transportu na Syberię i przez pół roku pieszo wracała z Lwowa do Częstochowy, to nie jest to już jakaś wojna z lekcji historii...

Wiedza milcząca

Na zajęciach z socjologii poznałem pojęcie „wiedzy milczącej”. Krótko mówiąc jest to wiedza, którą zdobywamy obserwując i naśladując innych. Wiele czynności, które wykonujemy na co dzień, nauczyliśmy się od naszych rodziców i dziadków. Nawet nie wiemy kiedy. Cały świat emocji od radości aż po gniew poznawaliśmy obserwując naszych bliskich. Uczyliśmy się też „przy okazji”, jak sobie z nimi radzić. Pomyśl, jaką wiedzę „po cichu” przekazali ci twoi dziadkowie.

Miałem okazję obserwować moich dziadków i pomagać im przy pracy na roli. Patrzyłem, jak sieje się zboże, jak się zakłada ogród z warzywami, jak wiąże się snopki i kopie ziemniaki. Widziałem radość z dobrych zbiorów i złość z powodu deszczu, który opóźniał zwózkę siana. Widziałem, że trzeba czasem usiąść i mądrze zaplanować, co gdzie posiać lub posadzić.

Wielki dar – dziadkowie

20 grudnia minionego roku papież Franciszek powtórzył swe słowa do dzieci z Włoskiej Akcji Katolickiej: „Rozmawiajcie często ze swoimi dziadkami. (...) Pytajcie ich o różne sprawy, słuchajcie. Mają oni pamięć historii, doświadczenie życia, a dla was będzie to wielki dar, który pomoże wam w waszej drodze. Oni też mają potrzebę słuchania was, również dziadkowie was potrzebują. Oto zadanie: rozmawiać z dziadkami, słuchać tego, co mówią. Ludzie starsi mają mądrość życia”.