Spotkanie, zorganizowane przez Instytut Ekumeniczny KUL we współpracy z Wydziałem Duszpasterskim Kurii Metropolitalnej w Lublinie, zgromadziło w dniach 28-29 sierpnia przede wszystkim kapłanów oraz katechetów naszej archidiecezji. 73. Edycję DWA otworzył abp Stanisław Budzik. Wielki Kanclerz KUL wskazał na trafność podjętej tematyki z racji 50. rocznicy „Dekretu o ekumenizmie” Soboru Watykańskiego II. Przypomniał o biblijnych (Jezusowa modlitwa o jedność) i misyjnych (zgorszenie podziałem) korzeniach ekumenizmu. Jak podkreślał, misyjne doświadczenie Kościoła pokazuje wielką mądrość ojców Soboru Watykańskiego II ostrzegających, że podziały w łonie chrześcijaństwa sprzeciwiają się woli Chrystusa, są skandalem i utrudniają ewangelizację świata, podważając wiarygodność uczniów Chrystusa. Następnie rektor KUL ks. prof. Antoni Dębiński przypomniał historię DWA, które były organizowane już w latach 30. XX wieku. Życzył zgromadzonym, by zdobyta wiedza pomagała w codziennych spotkaniach z drugim człowiekiem. Uczestnicy obejrzeli też krótki film o arcybiskupie seniorze Bolesławie Pylaku, który przypomniał słowa sługi Bożego kard. Stefana Wyszyńskiego: „KUL był moją wielką troską”.

Wśród innych chrześcijan

W sesji wykładowej głos zabrał ks. dr hab. Przemysław Kantyka. W wystąpieniu nt. „Wobec liturgicznych i duchowych praktyk innych chrześcijan” podkreślił on, iż według Vaticanum II także inne wyznania chrześcijańskie mogą doprowadzić ludzi do zbawienia, stąd konieczny jest szacunek wobec praktyk liturgicznych innych wyznań. Rodzi to konieczność poznania tych praktyk oraz wiedzę, jak w nie możemy się włączyć. Pomocą w tej kwestii jest znajomość „Dekretu o ekumenizmie”, Kodeksu Prawa Kanonicznego i „Dyrektorium ekumenicznego”. Prelegent omówił kwestie ważne dla praktyki duszpasterskiej: wzajemne uznawanie chrztu św. oraz współużytkowanie miejsc świętych (dotyczy to m.in. miejsc, szat liturgicznych, ale już nie Mszału). Wykładowca podkreślał, że nie ma wątpliwości co do wartości wspólnej modlitwy; obostrzenia dotyczą jedynie kultu sakramentalnego. Nie jest bowiem możliwa intercelebracja duchownych katolickich i duchownych innych wyznań (ksiądz katolicki może uczestniczyć, także w szatach liturgicznych, w ceremoniach innych wyznań, ale należy unikać wrażenia wspólnego celebrowania). Ostatnią z omawianych kwestii była tzw. gościnność eucharystyczna. Dotyczy ona takich sytuacji, gdy katolik przebywając w miejscach pozbawionych swoich kościołów, może uczestniczyć w liturgii tych wyznań chrześcijańskich, które mają sukcesję apostolską (czyli ważne święcenia kapłańskie); taka sytuacja powinna zostać zgłoszona duszpasterzowi. Prowadzący blok wykładowy ks. prof. Sławomir Pawłowski SAC podkreślił, że za przestarzałe i pejoratywne należy uznać określenie „bracia odłączeni”. Szacunek wymaga używania pojęcia „inni chrześcijanie”.

Współczesność to czas prześladowań i czas męczenników. Wystąpienie dr. Piotra Kopca o ekumenizmie męczenników stanowiło omówienie prześladowania chrześcijan, które ma charakter globalny i wieloaspektowy. Prelegent nawiązał do inicjatyw Światowej Rady Kościołów, reprezentującej obecnie ok. 550 mln chrześcijan w świecie. Szczególne prześladowania, które wręcz wymuszają solidarność chrześcijańską, spotkały wierzących m.in. w: Indiach, Iraku, Iranie, Korei i Erytrei. Jak podkreślał prelegent, w obliczu męczeństwa cenne jest świadectwo życia zjednoczonego z Chrystusem.

Szukać tego, co łączy

Kolejny wykład „Krytyka ekumenizmu przez tradycjonalistów katolickich” wygłosił ks. dr hab. Marcin Składanowski. Zauważył on, że pojęcie „tradycjonalizmu” jest szerokie: są grupy będące w jedności z Kościołem katolickim i takie, które z nim zerwały. Wskazał najpierw na przyczyny krytyki ekumenizmu. Mają one charakter teologiczny. Afirmacja Kościoła prowadzi do podważenia wartości innych wyznań. Krytyka ekumenizmu spowodowana jest także zamętem tożsamościowym w Kościele po Vaticaum II. Łączy się kryzys Kościoła z ekumenizmem, ekumenizm uważając za źródło kryzysu. Według tradycjonalistów ekumenizm osłabia Kościół, tymczasem żaden dokument Kościoła nie pozwala na wyciągnięcie takich wniosków. Warto zauważyć, że coraz więcej katolików wyznaje wiarę poza kontekstem europejskim i pewne symbole, drogie katolikom na starym kontynencie, katolikom z innych kontynentów, nic już nie mówią.

Kolejny problem to fałszowanie pojęcia ekumenizmu. Ekumenizm wyrasta z Ewangelii; jedność chrześcijan jest wolą Chrystusa i wymaga zaangażowania jego uczniów. Według tradycjonalistów sam dialog ekumeniczny jest już relatywizacją własnej wiary. Dialog nie ma więc według nich sensu. Jedyne, co dopuszczają, to powrót odstępców na łono jedynego Kościoła. Prelegent podkreślał, iż nie do przyjęcia jest twierdzenie, że Duch Święty nie może działać poza Kościołem katolickim. W dialogu ekumenicznym podkreślamy, co nas łączy, nie unikając zarazem spraw trudnych. Celem życia Kościoła jest spotkanie z Jezusem Chrystusem. Ekumenizm to wierne głoszenie Ewangelii.

O największych osiągnięciach współczesnych dialogów ekumenicznych mówił ks. dr hab. Sławomir Pawłowski SAC. Takim osiągnięciem jest rehabilitacja starożytnych Kościołów chrześcijańskich, uważanych za monofizyckie i nestoriańskie (np. syryjskiego, Asyryjskiego Kościoła Wschodu). Owocem dialogu ekumenicznego są także liczne dokumenty poświęcone sakramentom chrztu św., Eucharystii czy posługiwania duchownego. Przedmiotem sporu jest także kwestia wzajemnej relacji między Pismem Świętym i Tradycją. Nie można dziś mówić, że kościoły protestanckie odrzucają tradycję. Ważne jest rozróżnienie dokonane w interpretacji sukcesji apostolskiej. Na polu rozumienia Eucharystii ważne jest pojęcie „uobecnienia”. Ekumenizm pomógł nam docenić bogactwo Eucharystii, np. jej wymiar epiklezyjny (myśl wschodnia) czy rolę liturgii Słowa Bożego (myśl protestancka). Osiągnięciem było też wymazanie z pamięci ekskomunik z 1054 r. Podpisano także katolicko-luterańską deklarację o usprawiedliwieniu.

Organizatorzy spotkania wyrażają nadzieję, że połączona z doświadczeniem duszpasterskim refleksja naukowa pomoże duchownym i świeckim, zaangażowanym w duszpasterstwo i katechezę, korzystać z osiągnięć współczesnego ruchu ekumenicznego na drogach ewangelizacji.

Stawać się uczniem Chrystusa

W drugim dniu w auli akademickiej KUL spotkali się przede wszystkim katecheci podejmujący pracę wśród dzieci i młodzieży na terenie naszej archidiecezji. Według danych Wydziału ds. Wychowania Katolickiego Kurii Metropolitalnej w Lublinie misję katechetyczną na rok szkolny 2014/2015 otrzymało 1006 osób (kapłani, siostry i bracia zakonni oraz osoby świeckie). Katechetom towarzyszyli: abp Stanisław Budzik i bp Józef Wróbel, ks. prał. Ryszard Lis – dyrektor Wydziału ds. Wychowania Katolickiego, przedstawiciele władz oświatowych z kuratorem Krzysztofem Babiszem i przewodniczącą Wydziału ds. Oświaty i Wychowania Urzędu Miasta Lublin Ewą Dumkiewicz-Sprawką oraz wykładowcy podejmujący naukową refleksję nad współczesnymi obliczami ekumenizmu.

Jako pierwszy głos zabrał abp Stanisław Budzik. Metropolita Lubelski podkreślał, że ekumenizm jest drogą Kościoła i zachęcał katechetów do przyjęcia postawy ekumenicznej. Wyraża się ona przede wszystkim w stawaniu się uczniem Chrystusa. – By podejmować dialog z innymi chrześcijanami, najpierw sami musimy zrozumieć naszą wiarę i ugruntować wiedzę o wierze, a potem dzielić się nią z innymi. Wierny uczeń Chrystusa karmi się słowem Bożym, poznaje naukę Kościoła, uczestniczy w Liturgii i wytrwale się modli, bo dzieło zjednoczenia chrześcijan nie jest ludzkim wysiłkiem, ale darem Ducha Świętego – mówił Pasterz. Jak podkreślał, o odnowienie jedności ma troszczyć się cały Kościół, a zwłaszcza katecheci, którzy wychowują dzieci i młodzież na dojrzałych chrześcijan. Jako wzór do naśladowania Ksiądz Arcybiskup wskazał na Maryję – wierną uczennicę Chrystusa i św. Jana Chrzciciela, który przygotowywał ludzi na spotkanie z Mesjaszem.

Z odwagą głosić Dobrą Nowinę

Osoba św. Jana Chrzciciela wybrzmiała szczególnie mocno podczas Eucharystii rozpoczynającej drugi dzień obrad. – Ten, który przygotowywał Chrystusowi drogę do ludzkich serc, był nieustraszonym prorokiem i głosicielem Prawdy, za którą oddał życie, doskonale nadaje się na patrona dzieła głoszenia Ewangelii i wychowania młodego pokolenia – mówił abp Budzik. Wraz ze zgromadzonymi w kościele akademickim Ksiądz Arcybiskup modlił się o to, by wszyscy zaangażowani w katechizację mieli odwagę głoszenia Prawdy i prowadzenia młodego pokolenia na spotkanie z Chrystusem.

Św. Jan Chrzciciel został ukazany jako najwybitniejsza z postaci historii zbawienia, pomost między obietnicami Starego Testamentu a ich wypełnieniem w Jezusie Chrystusie. Ten, który z mocą głosił nadejście Mesjasza i rozpoznał Go w Jezusie, ofiarowując Mu swoich uczniów, wolność i życie, nie był wolny od ludzkich lęków i niepokojów. Nawiązując do fragmentu Ewangelii o męczeństwie św. Jana Chrzciciela, Ksiądz Arcybiskup mówił, że w godzinie próby nawet na człowieka głębokiej wiary może przyjść zwątpienie. Kryzys jest nieodłącznym elementem życia, który może pomóc w osobistym rozwoju, w osiąganiu dojrzałości. Charakter konstruktywny bądź destruktywny kryzysu zależy od wielu czynników, w tym od siły woli człowieka, samoakceptacji, wiary w Boga czy obecności osób bliskich. – Z tej próby Jan wyszedł zwycięsko – podkreślał Pasterz. – Jesteśmy powołani i wezwani, by jak on przygotowywać Chrystusowi drogę do serc dzieci i młodzieży, przekazać im wiedzę, a nade wszystko prowadzić na spotkanie z Chrystusem. Mistrzem dla nas jest człowiek heroicznej odwagi, niespożytej energii, nieznający kompromisów ze złem, umiejący wyjść z trudnej sytuacji, niewahający się zapłacić za wierność ceny wolności i ceny życia – wyliczał. Jak przypomniał Ksiądz Arcybiskup, wielki prorok sprawiedliwości i uczciwości, zanim zaczął głosić naukę na pustyni, sam się tam udał, by w ciszy napełnić się Bogiem; zanim zaczął innych nawracać, wyprostował swoją drogę do Boga. Pasterz zachęcał zgromadzonych, by mimo przeciwności i trudności pojawiających się w życiu wciąż otwierali oczy na cud królestwa Bożego, dzieli się wiarą i stawali się we spółczesnym świecie zwiastunami Dobrej Nowiny.