Jesteśmy właśnie na przełomie roku szkolnego i wakacji. Warto w takiej chwili przyjrzeć sie charyzmatowi Zgromadzenia Salezjanów, które szczególną troską otacza młodzież, także w naszej diecezji. W szkole i po szkole...
Działalność salezjanów nierozerwalnie złączona jest z twórcą Zgromadzenia - św. Janem Bosko. To on dał podwaliny pod system wychowawczy, który z powodzeniem stosują salezjanie. System ten opiera się na prewencji i nie odwołuje się do przymusów zewnętrznych, ale do potencjału dobra i rozumu, jakie każdy człowiek nosi w swoim sercu. Być może dlatego cieszy się szczególnym zaufaniem przede wszystkim młodzieży.

Pragnienie szkoły

Jan Bosko był wiejskim dzieckiem, które wychowywało się bez ojca. Taka sytuacja jest dobrze znana także w dzisiejszej Polsce, toteż łatwo sobie wyobrazić, jakie niosła ze sobą konsekwencje. Biedę, nieporadność matki, konflikty z rodzeństwem. Wszystkie te smutne sytuacje poznał także Jan. Jego ojciec zmarł, gdy przyszły święty miał zaledwie 2 lata. Jako dziecko został linoskoczkiem i iluzjonistą. Stał się tym samym członkiem specyficznej części społeczeństwa. Pragnął nauki. Uczył się początkowo w wiejskich domach a następnie u jednego z proboszczów. Jego chęć zdobywania wiedzy nie spotkała się ze zrozumieniem rodziny i wieku 13 lat pod naciskiem starszych braci musiał opuścić dom rodzinny. Wrócił dopiero po trzech latach i kontynuował naukę. Te wszystkie doświadczenia dzieciństwa sprawiły, że Jan Bosko doskonale rozumiał ubogie dzieci, a także młodzież z marginesu społecznego. Pozwoliło mu to stworzyć w przyszłości system nauczania, który miał popobiegać wpadaniu młodzieży w rozmaite życiowe kłopoty.

„Wychowanie jest sprawą serca”

Dzisiejsze szkoły salezjańskie kontynuują myśl św. Jana Bosko. Ich program ułożony jest tak, aby dzieci i młodzież, które nie mają poważnych życiowych trudności - uniknęły ich, a te, które się z nimi borykają, potrafiły żyć im na przekór. W Krakowie w ramach Zespołu Szkół Salezjańskich działa Publiczne Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące i Salezjańskie Gimnazjum Publiczne. Ich mottem jest wychowywanie młodych ludzi na „uczciwych obywateli i dobrych chrześcijan”. Salezjanie pracują wśród nowohuckich blokowisk, gdzie często nauczyciele szkół państwowych nie radzą sobie z wychowaniem młodzieży. Oni mają jednak sposób, docenianie tego, co jest w uczniach prawdziwie dobre, zamiast biadolenia nad upadkiem kultury wielkoosiedlowej młodzieży. Uczniowie Zespołu Szkół Salezjańskich mogą więc poszczycić się osiągnięciami w rozlicznych konkursach, sprawdzających ich wiedzę, wyczucie artystyczne oraz umiejętności sportowe. Nie inaczej wyglądają również cele oraz osiągnięcia Salezjańskiego Liceum Ogólnokształcącego w Czarnym Dunajcu. Choć szkoła ta działa na terenie o innej kulturze niż zespół w Nowej Hucie - zasady stworzone przez św. Jana Bosko wszędzie sprawdzają się znakomicie.

Szkoła to nie wszystko!

O tej prostej zasadzie powinni pamiętać zarówno uczniowie, jak i ich rodzice. Dlatego też salezjanie łączą naukę młodzieży z duszpasterstwem. Tylko w taki sposób mogą przekazać młodym ludziom to, co najcenniejsze - wiarę. Robią to bez narzucania. Proponują młodzieży to, co z jednej strony jest atrakcyjne, a z drugiej - pozwala realizować samego siebie. Warto tutaj znów sięgnąć do doświadczenia życiowego św. Jana Bosko. Już jako 9-latek miał sen, mówiący o tym, że będzie księdzem. Nie zbagatelizował go, ale też nie traktował jako wyrocznię. W wieku 19 lat, kiedy ukończył naukę ze specjalnościami szewską oraz likierniczą, postanowił zostać franciszkaninem. Miał jednak pewien sen, który zasugerował mu, że powinien raczej zostać klerykiem w seminarium biskupim. Po rozmowie ze znajomym księdzem zdecydował się na drugi wariant. Jego przypadek pokazuje, że Bóg, choć daje powołanie, zostawia jednak człowiekowi wolny wybór. Tej właśnie zasady w pracy duszpasterskiej trzymają się salezjanie.

Po lekcjach

Szkoły salezjańskie w naszej diecezji słyną z bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych. I nie są to typowe dla innych szkół dodatkowe zajęcia z języków. W Zespole Szkół Salezjańskich w Nowej Hucie oraz w Salezjańskim Liceum Ogólnokształcącym w Czarnym Dunajcu działają oratoria. Są to miejsca, gdzie młodzież może ciekawie spędzić czas po lekcjach. Cele oratorium to: wzrost ku dojrzałości ludzkiej wychowanków, wzrost w wierze poprzez spotkanie z Chrystusem, odkrycie swojego miejsca we wspólnocie Kościoła, rozeznanie swojego życiowego powołania. Animatorzy oratorium organizują ciekawe gry i zabawy, dyskusje, pogadanki. W oratorium obowiązują jasne i zdecydowane zasady. Tego często młodzieży brakuje w domach. Po pierwsze - niezmiennych zasad, a po drugie - akceptowalnych przez młodzież wymagań. W miejscu tym np. można przebywać dobrowolnie, ale o godz. 18 wszyscy obowiązkowo uczestniczą w modlitwie. Warunkiem wypożyczenia sprzętu jest pozostawienie „w zastaw” komórki lub zegarka. Nie toleruje się tam w najmniejszym stopniu spożywania alkoholu, palenia tytoniu i używania wulgaryzmów - w dzisiejszym szkolnictwie to nie jest takie oczywiste!
Nowohuccy uczniowie mogą także uczestniczyć w szkole astronomicznej. Za pomocą łączy internetowych mogą korzystać z 20-metrowego teleskopu astronomicznego położonego na Hawajach! Czy takie propozycję nie zachęcą do nauki nawet najbardziej opornych nastolatków?

Miłość

Salezjanie nie zapominają także o otwarciu młodych na potrzeby innych ludzi. W nowohuckiej szkole działa Szkolny Oddział Caritas. Jest to organizacja młodzieżowa, działająca na zasadzie wolontariatu. Jej celem jest mobilizacja młodych ludzi do działania na rzecz potrzebujących i często bezbronnych wobec choroby, biedy i cierpienia. Oto świadectwo jednej z członkiń koła - Asi: „Od niedawna wraz z Anią i dwoma Mateuszami odwiedzam panią Stefanię. Jest ona bardzo miłą i uśmiechniętą kobietą, która bardzo przyjaźnie nas potraktowała. Chodząc do niej, nauczyłam się cieszyć z małych rzeczy, słuchać i milczeć. Pomagamy jej w domu (odkurzamy, ścieramy kurze i zajmujemy się kwiatami), a także wraz z nią modlimy się (ta pani jest bardzo religijna). Pani Stefania, mimo tego, że jest samotna, odznacza się otwartością i wspaniałą komunikacją z drugim człowiekiem. Dzięki niej dowiedziałam się, jakie są potrzeby chorego i niepełnosprawnego. Nasza babcia ma czasami słabsze dni, ma wtedy trudności z mówieniem; wygląda na bardzo śpiącą. Takie chwile są najgorsze. Myślę, że i ona, i my dziwnie się czujemy, gdy w mieszkaniu jest cisza. Ale te sytuacje dużo nas uczą. Z reguły jestem optymistką, dlatego nie poddaję się, gdy coś mi nie wyjdzie. Błędy potrzebne są każdemu człowiekowi”. Jak często o takim zaangażowaniu młodzieży słyszymy w wieczornych „Wiadomościach”? Niestety, częściej dobiegają nas informacje o nastolatkach, którzy dla kilku złotych napadają na staruszki...

Wybór rodzica czy dziecka?

Nastolatki często mają problemy życiowe z powodu złych wybory swoich rodziców: rozwody, nałogi, pracoholizm. Salezjański model edukacyjny tego nie zmieni. Pozwala jednak młodym ludziom dokonać własnych wyborów - między powtarzaniem błędów dorosłych, a tworzeniem nowego, dobrego świata.

Św. Jan Bosko jest autorem wielu chętnie przytaczanych przez wychowawców katolickich złotych myśli. Są one nie tylko błyskotliwymi maksymami, ale także realnymi drogowskazami w życiu zarówno dzieci, jak i dorosłych. Oto niektóre z nich:

„Bycie dobrym nie polega na tym, że nie popełnia się żadnego błędu: bycie dobrym polega na posiadaniu woli poprawy”.

„Nie mów ciągle tego, co wiesz, ale dobrze poznaj to, co mówisz”.

„Chętnie znoś wady innych, jeśli chcesz, aby inni znosili twoje”.

„Szatan boi się ludzi radosnych”.

„Nie lękam się tego, co mogą mi zrobić ludzie, kiedy mówię prawdę. Boję się tego, co zrobiłby mi Bóg, gdybym skłamał”.

„Żadne kazanie nie jest bardziej skuteczne od dobrego przykładu”.