Rozważając posługę nadzwyczajnych szafarzy Komunii św. w Kościele katolickim, należy na wstępie sięgnąć myślą do początków Kościoła. Apostołowie i ich najbliżsi uczniowie, zgodnie z poleceniem Chrystusa - „Idźcie i nauczajcie …” - musieli zająć się głoszeniem „Słowa”, natomiast do rozdawnictwa „chleba” wyznaczano uczciwych wiernych świeckich. Także godnym ludziom świeckim Apostołowie powierzali roznoszenie Komunii św. ludziom chorym, prześladowanym i uwięzionym. Tak budowano zręby Kościoła powszechnego, przy czynnym udziale duchownych i świeckich. Kościół rozszerzał się na poszczególne miasta, państwa i kraje starożytnego świata. W późniejszym okresie udział osób świeckich w posłudze duchowej stopniowo zmniejszał się i udzielanie Komunii św. przejęli kapłani. Sobór Trydencki (1545-63) postanowił, że wyłącznie kapłani mogą udzielać wiernym Komunii św. Jednakże w różnych krajach na świecie, gdzie gwałtownie prześladowano katolików, stosowano także posługę świeckich. Miało to miejsce szczególnie w krajach misyjnych, aby ochraniać życie nielicznych kapłanów.
Oficjalny powrót do pierwotnej tradycji posługi duchowej świeckich nastąpił od czasu Soboru Watykańskiego II (1962-65). Sobór ten ustanowił instytucję nadzwyczajnych szafarzy Komunii św., nie zrywając jednak z tradycją trydencką. Posługa nadzwyczajnych szafarzy powstała w oparciu o „motu proprio” papieża Pawła VI - „Ministeria quedam” z 1972 r. i instrukcję watykańską - „Immensae Caritatis” z 1973 r. Udzielanie Komunii św. pozostaje funkcją własną zwyczajnych szafarzy, a posługa nadzwyczajnych szafarzy posiada charakter pomocniczy i zastępczy.
Niezwykle cenne wskazania, dotyczące omawianego problemu, zawarł papież Jan Paweł II w Liście apostolskim „Dies Domini” - o świętowaniu niedzieli. W rozdziale trzecim tego listu - „Dies Ecclesiae”, Ojciec Święty z troską pochylił się nad ludźmi chorymi i niesprawnymi, którzy nie mogą dotrzeć do kościoła, by uczestniczyć w liturgii Mszy św. W obecnym czasie te osoby mają możliwość korzystania z Mszy św. transmitowanych przez telewizję lub radio. Szczególnie dla osób chorych, w każdą niedzielę o godz. 7, w programie pierwszym Telewizji Polskiej, jest transmitowana Eucharystia z Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach. Transmisja Mszy św. stanowi cenną pomoc w religijnym i pełnym przeżywaniu Dnia Pańskiego, zwłaszcza „jeśli towarzyszy jej ofiarna posługa nadzwyczajnych szafarzy Eucharystii, którzy przynoszą ją chorym, a wraz z nią pozdrowienie i solidarność całej wspólnoty”.
Posługa nadzwyczajnych szafarzy, odnowiona po Soborze Watykańskim II, została uregulowana w obecnym Kodeksie Prawa Kanonicznego (kan. 910 i 230), a następnie przyjęta przez: „Postanowienie Konferencji Episkopatu Polski odnośnie Nadzwyczajnego Szafarza Komunii Świętej” z 2 maja 1990 r. oraz zaktualizowane przez: „Wskazania KEP z 9 marca 2006 r.”. W nawiązaniu do Postanowienia Konferencji Episkopatu, w poszczególnych diecezjach zostały przygotowane szczegółowe instrukcje. W naszej archidiecezji: „Instrukcja dotycząca nadzwyczajnych szafarzy Komunii św.”, z dnia 25 lutego 2003 r., została zatwierdzona przez abp. Zygmunta Kamińskiego.
Nadzwyczajnym szafarzom Kościół słusznie stawia wysokie wymagania w zakresie wiary i moralności. Powinni oni wyróżniać się dojrzałością w wierze, odznaczać się zdrową pobożnością eucharystyczną oraz intensywnym życiem sakramentalnym. Winni być wzorem w życiu moralnym i solidnymi w życiu rodzinnym, zawodowym i międzyludzkim. Ponadto winni posiadać odpowiednie kwalifikacje intelektualne, sprawność psychiczną i fizyczną, aktywnie uczestniczyć w życiu parafialnym, cieszyć się poważaniem wiernych. Również niezbędne są pozytywne cechy charakteru, takie jak: otwarta i służebna postawa wobec drugich, serdeczność i łatwość w nawiązywaniu kontaktów z chorymi i ludźmi w podeszłym wieku.
W czasie Mszy św. nadzwyczajni szafarze ubrani w alby powinni zajmować miejsce w prezbiterium. Nie powinni w tym czasie znajdować się w zakrystii lub pośród wiernych w nawach kościoła. Ksiądz proboszcz przedstawiając parafianom nadzwyczajnego szafarza wyjaśnia, iż został on powołany dekretem księdza arcybiskupa do udzielania Komunii św. chorym w ich mieszkaniach oraz w kościele przy większej liczbie wiernych.
Nadzwyczajny szafarz Komunii św. uczestniczący codziennie we Mszy św. posiada możliwość pogłębiania swojej duchowości i życia wewnętrznego. Ukochanie Eucharystii daje siłę do budowania duchowego dobra wśród spotykanych ludzi. W wymiarze zewnętrznym może starać się dobrze wypełniać specyficzną misję apostolską. W adhortacji apostolskiej „Ecclesia in Europa” Jana Pawła II czytamy: „Niezwykle ważny jest wkład wiernych świeckich w życie Kościoła; odgrywają oni niezastąpioną rolę w głoszeniu i służbie Ewangelii nadziei”.
Ludzie chorzy, do których przychodzi nadzwyczajny szafarz z Jezusem Eucharystycznym, witają go z radością i wdzięcznością. Oprócz najważniejszego - otrzymania Komunii św. - człowiek chory, często osamotniony pragnie także chwili rozmowy. Oczekuje, by ktoś życzliwie wysłuchał relacji o trudnych godzinach, przeżywanych w ciągu dni i nocy. Niekiedy szafarz udziela także pomocy w załatwieniu pilnych spraw bytowych. Na zakończenie tych rozważań wypada podjąć refleksję o posłudze nadzwyczajnych szafarzy Komunii św. w naszej archidiecezji, o potrzebnej ich liczbie w diecezji oraz w poszczególnych parafiach, aby zapewnić chorym właściwą posługę duchową.
Orientacyjny stan osobowy nadzwyczajnych szafarzy w kilku diecezjach: archidiecezja gnieźnieńska - 73 nadzwyczajnych szafarzy, archidiecezja krakowska - 116 nadzwyczajnych szafarzy, archidiecezja poznańska - 510 nadzwyczajnych szafarzy, archidiecezja warmińska - 109 nadzwyczajnych szafarzy.
Natomiast bp Wiktor Skworc w diecezji tarnowskiej stwierdził, że nadzwyczajni szafarze Komunii św. powinni być w każdej parafii. Zaapelował do proboszczów o świadomość dobra duchowego, które jest świadczone ludziom chorym, samotnym i cierpiącym, wobec którego bledną wszelkie zastrzeżenia, uprzedzenia i niezrozumienie posługi szafarzy. Niekiedy zapomina się, że ta posługa ma głębokie korzenie w chrześcijańskiej tradycji. Apel Księdza Biskupa został przyjęty bardzo życzliwie i już w marcu 2008 r. prawie 300 kandydatów przygotowywało się do posługi nadzwyczajnych szafarzy Komunii św.