Mimo to, pewnym zaskoczeniem jest widok masywnych murów monasteru opatrzonych nie mniej krzepkimi basztami - niczym jakieś kresowe zamczysko wprost z sienkiewiczowskiej „Trylogii”. Tereny, na których jest położony, należały w pierwszej połowie XVII wieku do Żółkiewskich, którzy w nieodległej Żółkwi zakładali swoje nowe „gniazdo”. Z nimi też wiążą się początki klasztoru. Przed 1618 r. hetman Stanisław Żółkiewski ofiarował dwóm mnichom, przybyłym na przełomie wieków w te strony z Ławry Pieczerskiej, działkę u stóp Pobojnej Góry, na której założyli monaster. Mnichami tymi byli Jojił Schymnik i Sylwester, i pierwej nim spotkała ich łaska hetmańska, siedzieli w pieczarach w skale zwanej kamieniem św. Piotra lub kamieniem Tymosza. Mnisi z energią i rozmachem przystąpili do budowy i organizacji klasztoru. Już w 1628 r. wystarali się w Konstantynopolu o stauropygie, czyli przywilej niezależności od miejscowego duchowieństwa prawosławnego, w 1650 r. zbudowana została cerkiew, a kilkanaście lat późnej klasztor obwarowano (większość murów przetrwała do dziś). Było to jak najbardziej wskazane, bo nie omijały go wszelkie „zarazy” XVII wieku. Często miały one skośne oczy i niechrześcijańską wiarę. Po raz pierwszy Tatarzy spustoszyli monaster w 1659 r., po raz kolejny najechali go 13 lat później. Tym razem jednak nie udało się go zdobyć - kula armatnia zabiła krewnego samego chana Selim Gireja i napastnicy odstąpili - na miejscu śmierci dostojnika tatarskiego stoi dziś kamienna kolumna. Klasztor miał jednak również wielu swoich dobroczyńców, od Żółkiewskich poczynając poprzez Sobieskich, hetmanów kozackich: Bohdana Chmielnickiego, Petra Doroszenkę, Iwana Mazepę aż po cara Piotra I. Zwłaszcza ci ostatni wspierali go jako ostoję prawosławia, bowiem unię przyjął dopiero w 1721 r. XVIII wiek to też okres wznoszenia nowych, murowanych zabudowań klasztornych. Postawiono wówczas nową cerkiew pw. św. Mikołaja (w miejsce starej drewnianej), korpus klasztorny, bramę wjazdową w murze bocznym, basztę północno-wschodnią, murem ogrodzono ogród klasztorny. Większość z tych obiektów przetrwała i dziś, starannie odrestaurowane podziwiać je można w monasterze. Poza tym na dziedzińcu stoi jeszcze piękna, drewniana cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego, wybudowana w 2002 r. w oparciu o rysunki cerkwi stojącej tutaj w latach 1685-1775. Klasztor przez wieki był (i dziś znów jest) sanktuarium i miejscem pielgrzymek. Wszystko to za przyczyną cudownej ikony św. Mikołaja znajdującej się w głównej cerkwi klasztornej. Prócz tego, od początku XIX wieku jest tu również inna cudowna ikona - Matki Bożej Werchrackiej, która wcześniej wisiała w klasztorze na górze Monasterz niedaleko Werchraty. Pisząc o wartości klasztoru należy wspomnieć jeszcze te materialne, dziś już niestety będące „brzmieniem przeszłości”. Dr Mieczysław Orłowicz, w swoim „Ilustrowanym przewodniku po Galicyi”, pisze: „Bogaty skarbiec, a w nim wiele szat liturgicznych, krucyfiksów i mszałów z klasztoru w Suczawie. (...) W archiwum oryginalne przywileje królów polskich i carów rosyjskich oraz tureckie kwity na okup (m.in. złą polszczyzną pisany kwit chana Selim Gireja z roku 1672). Wiele pamiątek wyprzedano, inne zabrał rząd w roku 1809”.
Po II wojnie światowej klasztor nawiedziła jeszcze jedna „zaraza” - bolszewicka, która ustąpiła dopiero w 1990 r. W międzyczasie klasztor zamieniono na dzieciniec i zniszczono niemal całe XVIII-wieczne wyposażenie cerkwi. Jednak po tymże 1990 r. następuje stopniowe odrodzenie się monasteru, powrót mnichów, remont, odzyskanie cudownych ikon i ponowne ożywienie ośrodka pielgrzymkowego. Teren wokół klasztoru również jest mozolnie porządkowany i zagospodarowywany. Dziś można tam zobaczyć klasztorne winnice, przejść się do cudownego źródełka zagubionego w przepastnych jarach i osłanianego przez mocarne buki. Jaworowski Park Narodowy, na którego terenie owo źródełko się znajduje, wytyczył tutaj ścieżkę przyrodniczą „Hołoby”. Niedaleko jest też słynna pieczara Jojiła, niewielka dziura w skale, w której człowiek ledwie się mieści - iście wschodni ascetyzm. Na szczyt Pobojnej Góry prowadzi malownicza droga krzyżowa.
Mimo, że wojujący nacjonalizm ukraiński i tutaj zebrał swoje żniwo - w kwietniu 1944 r. UPA zabiła w okolicy ok. 50 osób, warto zabawić w okolicach Krechowa dłużej, bo nie tylko monaster godny jest uwagi. W samym Krechowie warto zobaczyć XVII-wieczną cerkiew pw. św. Paraskewy, w niedalekiej wsi Glińsko istniała już od XVII wieku, założona przez Sobieskich wytwórnia fajansu znanego aż po Wiedeń, w pobliskich lasach kryje się XIII-wieczne grodzisko pamiętające czasy Daniela Halickiego, tereny okoliczne obfitują w stare cmentarze, cerkwie, kapliczki, zaś z wysokich roztoczańskich wzgórz roztaczają się piękne widoki. Dodatkową zachętą niech będzie fakt, że w okolicach Krechowa i Żółkwi znaleźć można bez trudu bardzo przyzwoite kwatery agroturystyczne w przystępnych cenach.
Pomóż w rozwoju naszego portalu