Początki Drogi Krzyżowej

Jedni mówią, że początki nabożeństwa Drogi Krzyżowej sięgają XII wieku, inni - że XIV, a jeszcze inni, że początku wieku XV. A co się mówi w samej Jerozolimie?
Tutaj na podstawie apokryfów z pierwszych wieków chrześcijaństwa podkreśla się, że Matka Najświętsza, gdy mieszkała na górze Syjon, nawiedzała miejsca związane z ostatnimi godzinami życia swego Syna („Transitus R.”, 1; „Transitus Jana Teologa”, 1-3). Towarzyszył Jej często św. Jan. Zapewne był też św. Piotr. Nie brakowało również pierwszego biskupa Jerozolimy - św. Jakuba, uważanego za brata stryjecznego Pana Jezusa (por. Euzebiusz z Cezarei, „historia Kościoła” III, 11). I tak się zaczęło. Z czasem coraz większą czcią otaczano miejsca uświęcone męką Pana Jezusa.

„Via Dolorosa”

W XI wieku przybyli do Ziemi Świętej rycerze z Europy, aby bronić miejsc świętych. Szczególnie ważna była dla nich Jerozolima. Z wielką czcią i modlitwą nawiedzali miejsca, gdzie cierpiał Chrystus. W krótkim czasie to obchodzenie miejsc świętych przerodziło się w swego rodzaju liturgię. Pierwotnie było to nabożeństwo upadków Pana Jezusa, ale z czasem na podstawie Pisma Świętego, apokryfów oraz miejscowej tradycji wyznaczono punkty, gdzie się zatrzymywano, gdzie stawano, stąd słowo „stacja”. W ciągu wieków zmieniała się liczba stacji, i tak nabożeństwo kończyło się na stacjach VII, IX, XII, XIV, a później dodano stację XV.
Kiedy rycerze wracali do swych krajów, przywozili pamiątki z Ziemi Świętej. Przenosili także do rodzinnych kościołów i świątyń parafialnych odprawiane w Jerozolimie nabożeństwo. Również liczni pielgrzymi, którzy przybywali do Ziemi Świętej, wracając, przenosili wiele tutejszych zwyczajów do swych ojczyzn. Przykładem tego jest chociażby Kalwaria Zebrzydowska, zbudowana na wzór jerozolimskiej Drogi Krzyżowej, oraz wiele innych miejsc powstałych także w ostatnich latach, jak np. Kalwaria Podlasia w Serpelicach.
Podobnie jak przed wiekami, tak i obecnie droga prowadzi od twierdzy Antonia, gdzie skazano Pana Jezusa (J 18, 28nn), przez Lithostrotos (J 19,13) pod antycznym łukiem Hadriana (ze 135 r.), następnie skręca w lewo na główną drogę (Cardo Maximus), aby skierować się w stronę Golgoty. Po drodze mija się dawną bramę, która prowadziła na zewnątrz miasta, gdzie był wierzchołek wzgórza ukrzyżowania. Droga ta została nazwana Via Dolorosa, z łac. - Droga Cierpienia.
Także obecnie tysiące pielgrzymów przemierzają tę jedyną w swoim rodzaju drogę. W każdy piątek o godz. 15.00 ojcowie franciszkanie przewodniczą Drodze Krzyżowej, wychodząc z dawnej twierdzy Antonia w kierunku Golgoty. Jest to jedyne miejsce na świecie, gdzie ojciec franciszkanin, który zapowiada kolejne stacje mówi: „TUTAJ… Pan Jezus upadł pod krzyżem”, TUTAJ… Pan Jezus spotyka Matkę swoją”, „TUTAJ św. Weronika…”.

Weronika?

Kim była? A może to tylko taka symboliczna postać, a tak naprawdę… Zobaczmy, co mówi tutejsza tradycja i zapisy z pierwszych wieków chrześcijaństwa. Stacja VI jest w miejscu, gdzie badania archeologiczne stwierdziły istnienie okazałego domu. Niektórzy przypuszczają, iż był to dom, w którym mieszkała kobieta znana nam jako Weronika. Pisma apokryficzne z pierwszych wieków chrześcijaństwa stwierdzają, że Weronika to ta sama osoba, która przez 12 lat cierpiała na krwotok, a gdy z wiarą dotknęła płaszcza Jezusa, doznała ulgi i została uzdrowiona (Mt 9, 20-22). Teraz ona, gdy Jezus był w potrzebie, podała Mu swą chustę, aby otarł twarz i ulżyła Mu w cierpieniu („Ewangelia Nikodema”, 7; „Raport Piłata”, 4).
Co stało się z tą bezcenną chustą? Trudno na to pytanie odpowiedzieć! Jest wiele hipotez. Jedna z nich prowadzi do Rzymu i podkreśla, iż zasłynęła ona w tym mieście cudami („Cura santitatis Tiberii”, 9-10). Wydaje się bardzo prawdopodobne, iż była ona początkiem tzw. relikwii dotyku. Chusta dotknęła oblicza Pana Jezusa, a tę chustę dotykano innymi płótnami, aby mieć chociaż taką relikwię. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż w 5. niedzielę Wielkiego Postu w Bazylice św. Piotra w Watykanie po Nieszporach pokazywane jest płótno zwane Chustą św. Weroniki, będące zapewne jedną z takich relikwii, a wspominane w rzymskich aktach już w 705 r.
Samo zaś imię „Weronika”, pochodzi od greckiego „pherō nikē” i oznacza „niosę zwycięstwo” lub „hiera eikōn”, czyli „święte oblicze”. W XII wieku nastąpiła adaptacja powyższych terminów do języka łacińskiego i w ten sposób łączy się imię Weronika z wyrażeniem „vera icon”, czyli „prawdziwe oblicze”, jakie pozostawił Pan Jezus na chuście.

Polskie kwiaty…

Tak można nazwać polskie akcenty na Drodze Krzyżowej w Jerozolimie, a jest ich wiele. Kaplica III stacji została odremontowana przez żołnierzy z armii gen. Władysława Andersa oraz przez Polaków przebywających tutaj podczas II wojny światowej, jest tam rzeźba upadku Pana Jezusa, dłuta T. Zielińskiego. Obok jest IV stacja, a w tamtejszej kaplicy widnieje… płaskorzeźba Matki Bożej Częstochowskiej. Trzeci, niezmiernie ważny, akcent znajduje się przy stacji XI, już na Golgocie. Przy ołtarzu w miejscu ukrzyżowania Pana Jezusa są dwa świeczniki, a na nich widnieje herb Ojca Świętego Jana Pawła II.
Polacy są ponadto licznie obecni na copiątkowych Drogach Krzyżowych, szczególnie w Wielkim Poście. Co więcej, niektórzy nasi rodacy są szczególnie związani z ulicą zwaną Via Dolorosa, którą przechodził Pan Jezus. Przy I stacji Drogi Krzyżowej są dwa kościoły, jeden Biczowania, a drugi Cierniem Koronowania. Są one pod opieką ojców franciszkanów, którzy mają w tym miejscu klasztor. Jest tam fakultet biblijny - Studium Biblicum Franciscanum, gdzie wśród studentów są również Polacy. W samym klasztorze mieszka czterech ojców franciszkanów z Polski, z przełożonym - o. Dobromirem Jasztalem. Do klasztoru zaś przylega dom zakonny Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, gdzie posługują cztery siostry z naszego kraju, z przełożoną s. Weroniką Trojanowską. Przy III stacji od kilku miesięcy ma miejsce codzienna adoracja Pana Jezusa obecnego w Najświętszym Sakramencie. Została ona zapoczątkowana przez o. Kazimierza Frankiewicza. Naszych rodaków można tu często spotkać również na adoracji. Przełożonym klasztoru w Bazylice Zmartwychwstania jest o. Władysław Brzeziński, z którym posługuje dwóch franciszkanów z naszej Ojczyzny.
Tak liczna obecność Polaków i polskich akcentów w tym najświętszym miejscu na świecie daje wiele do myślenia…

XVI stacja…

Droga Krzyżowa kończy się przy pustym grobie Pana Jezusa stacją XV - Zmartwychwstaniem. Następnie ma miejsce błogosławieństwo i… XVI stacja, czyli „Spotkanie z Panem Jezusem w Galilei”. Chrystus sam powiedział, aby uczniowie poszli do Galilei, bo tam Go zobaczą (por. Mt 28,10). Śpiewamy o tym także w sekwencji: „miejscem spotkania będzie Galilea”. W Ewangelii św. Jana czytamy, że Pan Jezus przygotował tam uczniom śniadanie (por. J 21, 1-14).
Idąc za tym przykładem, także my, jako Polacy będący w Jerozolimie, obchodzimy XVI stację i udajemy się do naszej Galilei, czyli do Domu Polskiego - gdzie Siostry Elżbietanki zawsze chętnie częstują gorącą herbatą i domowymi wypiekami. Po krótkiej modlitwie jest okazja do serdecznego spotkania z Panem Jezusem w drugim człowieku.
Tak jest w Jerozolimie już od wielu lat. Może więc dobrze byłoby przenieść także tę XVI stację z Jerozolimy do Krakowa, Warszawy, Częstochowy, Torunia, Gdańska, Poznania, Opola, Łodzi, Wrocławia, Suwałk, Białegostoku, Lublina, Drohiczyna, i - po XV stacji - przeżyć stację XVI jako spotkanie z Panem Jezusem w drugim człowieku. Może dobrze byłoby odwiedzić krewnych, osobę chorą, zadzwonić do przyjaciół, wysłać list, e-mail albo SMS-a do osoby… „Wyobraźnia miłosierdzia”, jak mawiał sługa Boży Jan Paweł II, na pewno nam podpowie, jak w pełni przeżywać XVI stację Drogi Krzyżowej, Drogi Bezgranicznej Miłości…