Wśród jubileuszowych świątyń archidiecezji częstochowskiej miejsce szczególne zajmuje archikatedra częstochowska pw. Świętej Rodziny - Jezusa, Maryi i Józefa. Jej historia, architektura i rola w Kościele lokalnym warta jest osobnego opracowania.
Dzieje
Archikatedra pw. Świętej Rodziny jest kościołem neogotyckim, zaprojektowanym przez jednego z najlepszych architektów sakralnych Polski XIX w. i przełomu XIX i XX w. - Konstantego Wojciechowskiego. Budowę rozpoczęto w 1900 r. na terenie należącym do parafii pw. św. Zygmunta. Przez następne 27 lat (w 1927 r. oddano kościół do użytku wiernych), świątynię budowano dzięki staraniom proboszczów parafii św. Zygmunta: ks. Konstantego Waberskiego i późniejszego biskupa ks. Mariana Fulmana. W 1907 r. świątynię poświęcono, w 1917 r. bp Stanisław Zdzitowiecki erygował tutaj parafię, od 1925 r. kościół pełnił funkcje katedry dla nowo powstałej diecezji. 29 października 1950 r. bp Teodor Kubina dokonał uroczystego poświęcenia katedry. Wielkie zasługi dla budowy i wystroju kościoła miał bp Zdzisław Goliński, który nawet za oceanem szukał funduszy na dokończenie tego dzieła. On też zabiegał w Watykanie o tytuł bazyliki mniejszej dla częstochowskiej świątyni. Tytuł ten został jej przyznany w 1962 r.
Architektura
Archikatedra pw. Świętej Rodziny jest to monumentalna, okazała
budowla, licząca 100 metrów długości, 46 metrów w transepcie i wysoka
na 27 metrów. Styl kościoła wzorowany jest na katedrach francuskich.
Najpiękniejszym elementem wnętrza jest ołtarz główny, zaprojektowany
przez architekta z Krakowa - Zygmunta Gawlika. Ołtarz powstał z fascynacji
słynnym ołtarzem Wita Stwosza w krakowskim Kościele Mariackim. Budowano
go wiele lat; dzieło rozpoczęte w 1938 r. ukończono dopiero w latach
sześćdziesiątych. Drewno do jego budowy sprowadzono aż z Wołynia,
gdyż tylko tam rośnie doskonałej twardości dąb. Obok ołtarza głównego
warto zwrócić uwagę na ołtarze boczne: Chrystusa Króla i Królowej
Korony Polskiej. W tym ostatnim znajduje się podarowana katedrze
przez Zakon Ojców Paulinów, uznawana dziś za najlepszą, kopia Cudownego
Obrazu Jasnogórskiego. Do szczególnie cennych należą w archikatedrze
witraże, zwłaszcza Jerzego Winiarza i Jana Henryka Rosena w prezbiterium,
uznawane przez znawców za jedne z najlepszych w dwudziestoleciu międzywojennym.
Warta uwagi jest też monumentalna, z przełomu XIX i XX
w. rzeźba Matki Bożej, podarowana archikatedrze przez francuskich
przemysłowców (prawy filar przy wejściu). Cennym dziełem jest z pewnością
doskonała kopia słynnego dzieła Rubensa Wniebowzięcie Najświętszej
Maryi Panny oraz kartony do polichromii Jana Henryka Rosena, zawieszone
na ścianach obydwu skrajnych kaplic nawy poprzecznej, które stanowią
projekt dzieła zdobiącego kaplicę w letniej rezydencji papieży w
Castel Gandolfo. W ostatnich latach za duszpasterzowania ks. prał.
Mariana Dudy, archikatedra wzbogaciła się o wysokie wieże, uwzględnione
w pierwotnym projekcie świątyni, których przez lata na skutek rozmaitych
przyczyn nie zbudowano. Efektem ostatnich lat są też cztery kaplice
boczne, których wybudowanie zakończyło po stu latach budowę matki
kościołów częstochowskich, stwarzając - co najistotniejsze - miejsca
dla cichej, intymnej modlitwy, jakich przez tyle lat monumentalna
świątynia była pozbawiona. Jako pierwsze powstały dwie kaplice w
lewej nawie bocznej: Kaplica Miłosierdzia Bożego oraz Kaplica Cudownego
Obrazu Matki Bożej Anielskiej, poświęcone 27 maja 1999 r. W kaplicy
Miłosierdzia Bożego znajduje się obraz Aleksandra Markowskiego: Jezu,
ufam Tobie. W sąsiedniej kaplicy Cudownego Obrazu Matki Bożej Anielskiej,
ogłoszonej Królową Anielską - Panią Katedralną, prócz Jej wizerunku
uwagę zwracają witraże wykonane przez Małgorzatę Radnicką oraz obraz
św. Michała Archanioła. Po przeciwnej stronie tych kaplic - w nawie
prawej - poświęcone zostały 30 czerwca 2000 r. dwie kolejne kaplice.
Jedna z nich to kaplica Męczenników Częstochowskich - bł. ks. Maksymiliana
Binkiewicza i ks. Ludwika Rocha Gietyngiera, beatyfikowanych w Warszawie
w czerwcu 1999 r., oraz s. Kanuty Chrobot, nazaretanki spod Wielunia,
zamordowanej przez Niemców w Nowogródku, beatyfikowanej w Rzymie
5 marca 2000 r. W kaplicy tej prócz wizerunków Błogosławionych znajduje
się kamienna tablica ku czci kapłanów zamordowanych w czasie II wojny
światowej, przeniesiona znad sarkofagu bp. Teodora Kubiny. Czwarta
z kaplic - Pana Jezusa Upadającego, mieści w sobie cudowną figurę
Pana Jezusa w Trzecim Upadku.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że katedra częstochowska
była w czasach II wojny światowej świadkiem wielu tragicznych wydarzeń.
Na placu przed świątynią Niemcy zamordowali dużą liczbę częstochowian
i kazali ich zwłoki pochować na miejscu egzekucji, czyli na drodze
wiodącej do świątyni.
W archikatedrze, kościele częstochowskich biskupów, znajduje
się też podziemna nekropolia biskupów, gdzie w Dzień Zaduszny arcybiskup
metropolita odprawia Msze św. za swoich zmarłych poprzedników.
Proboszczowie
Organizatorem i pierwszym proboszczem parafii był ks. inf.
Bolesław Wróblewski (1925-1951). Od 1951 r. do 1985 r. proboszczem
była Częstochowska Kapituła Katedralna, w której imieniu administrował
parafią tzw. "wikariusz aktualny" - ks. prał. Józef Chwistecki, w
latach 1985-1990 mianowany jej proboszczem. Kolejnym proboszczem
katedralnym był ks. prał. Bronisław Preder (1990-1996). Obecnie funkcję
tę pełni ks. prał. Marian Duda.
W roku jubileuszowym archikatedra wzbogaciła się o "Porta
Sancta"- Święte Drzwi, których przekroczenie po wypełnieniu stosownych
warunków daje odpust zupełny. Z łaski tej korzystają nie tylko mieszkańcy
Częstochowy, ale także uczestnicy jubileuszowych pielgrzymek dekanatów
całej archidiecezji częstochowskiej. Uczestniczyło w nich do tej
pory kilkadziesiąt tysięcy wiernych.
Pomóż w rozwoju naszego portalu