JOANNA DOLNA: Jak wspomina Ksiądz moment poświęcenia Muzeum sprzed trzech lat?

KS. RAFAŁ WOJTCZAK: Pamiętam słowa abp. Henryka Muszyńskiego: "W dniu poświęcenia i inauguracji Muzeum Kościelnego w Żninie życzę, aby wizyta w tym miejscu była dla wszystkich okazją do pogłębienia pragnienia dobra, prawdy i piękna". Tymi słowami Metropolita Gnieźnieński otworzył i poświęcił Muzeum mieszczące się w zabytkowym XVIII-wiecznym dworku biskupim, zwanym przez żninian sufraganią.

Ceremonię otwarcia i poświęcenia do dziś wspominają wszyscy jej uczestnicy. Wzięło w niej udział ponad 140 gości, przedstawicieli władz wojewódzkich, samorządowych oraz kapłanów z okolicznych dekanatów. Nie zabrakło także "kwiatu polskiej nauki i sztuki", bo tak określono przybyłych profesorów z Wydziałów Uczelni Sztuk Pięknych w Toruniu, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu i Warszawie.

Wykład inauguracyjny wygłosił naukowiec Uniwersytetu Mikołaja Kopernika z Torunia Jan Tajchman.

- Jak obecnie funkcjonuje Muzeum? Czym Ksiądz mógłby się pochwalić?

- Cieszy, że Muzeum szybko wtopiło się we wspaniały klimat Pałuk. Przez trzy lata działalności otrzymałem wiele wspaniałych eksponatów. Spotkałem się też z licznymi dowodami sympatii. Cieszy i raduje moje kapłańskie serce, że przez ten okres Muzeum zwiedziło kilkadziesiąt tysięcy osób, głównie młodzieży i dzieci, którzy w ramach lekcji religii czy historii mieli okazję zapoznać się z tym, z czego wyrośliśmy, co tworzyli nasi ojcowie. Świadczą o tym księgi wpisowe oraz sumiennie prowadzone kroniki, tudzież karty inwentarzowe nowo nabytych eksponatów. Dzięki osobistemu zaangażowaniu i zamiłowaniu do historii sztuki i zabytków ciągle przybywa eksponatów. Niektóre z nich były w złym stanie, ale dzięki wiedzy i odrobinie cierpliwości przywrócone zostały do dawnej świetności. Nie mogą też ulec estetycznej degradacji. Wyczyszczenie i konserwacja obrazów, naczyń liturgicznych, lichtarzy, dzwonków, także szat liturgicznych, wymaga niemałej precyzji i niekiedy benedyktyńskiej cierpliwości. W utrzymaniu i prowadzeniu Muzeum pomaga pracownik finansowany przez Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej. Pod koniec minionego roku sprowadziłem z Muzeum Archidiecezjalnego XVII-wieczną monstrancję, która kiedyś była własnością parafii św. Floriana, na terenie której znajduje się Muzeum. Przed świętami Bożego Narodzenia 2001 r. dokonałem wypieku opłatków na XIX-wiecznych formach, którymi przez wieki posługiwali się organiści, przy wykorzystaniu dawnych receptur. W przyszłości zamierzam zorganizować w Muzeum w Żninie wystawę XVII- i XVIII-wiecznych portretów trumiennych.

- Jakie eksponaty zgromadzono w Muzeum?

- Przez trzy lata działalności Muzeum, w sześciu niewielkich zabytkowych salach na parterze, zgromadzono:

szaty liturgiczne: ornaty, kapy, sztandary od XVII do XX w.;

paramenty liturgiczne: puszki do komunikantów, kielichy, lampiony, ampułki itp. od XVIII w.;

rzeźbę sakralną, w tym XV-wieczną Madonnę z Dzieciątkiem w kształcie litery "S";

obrazy i portrety o tematyce sakralnej, m. in. XVII-wieczny obraz malowany na desce, pochodzący ze szkoły włoskiej, XVIII-wieczny obraz na blasze przedstawiający bp. Kajetana Sołtyka.

księgi liturgiczne i modlitewniki od XVII do XX w., wydawane przez abp. Marcina Dunina (1829-1842) czy abp. Floryana ( 1891-1906). Na szczególną uwagę zasługuje Modlitewnik Starocerkiewny z I połowy XVIII w. pisany tzw. cyrylicą, czy Mszał Rzymski z 1790 r.;

korespondencję kościelną od XV do XVIII w., w tym testament z 1707 r. w języku niemieckim;

monety i medale z ponad dwustu państw świata, w tym srebrny medal z okazji otwarcia tego Muzeum. W sumie było wybitych 105 sztuk, w tym trzy w czystym srebrze. Jeden otrzymał abp Henryk Muszyński, drugi wojewoda, a trzeci pozostał na pamiątkę w gablocie w sali nr 5;

przedmioty i sprzęt, które kościół używał na przestrzeni minionych wieków. Ostatnio Muzeum wzbogaciło się o XVII-wieczną szafę gdańską, wykonaną w drewnie dębowym przez mistrzów piękną sznycerką. Szafa pochodzi z parafii św. Mikołaja z Łabiszyna i została przekazana, podobnie jak kufer z 1705 r., przez ks. Jerzego Wituckiego w depozyt. W Muzeum będzie służyła do przechowywania zabytkowych szat liturgicznych, m.in. ornatów.

- Czy uważa Ksiądz, że sprawdza się w roli kustosza Muzeum?

- W 1999 r. otrzymałem Nagrodę Żnińskiego Towarzystwa Kulturalnego. W 2000 r. Nagrodę Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego z okazji Dnia Muzeów. W tym samym roku ukończyłem studia podyplomowe w Toruniu na Wydziale Sztuk Pięknych "zabytkoznawstwo i konserwatorstwo sztuki kościelnej". W tym roku Ksiądz Arcybiskup wyraził zgodę na kolejne studia podyplomowe, również na UMK w Toruniu, tym razem z dziedziny "muzealnictwa". Od października br. rozpocznę kontynuację studiów licencjacko-doktoranckich na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Każdego roku piszę artykuły do Studiów Gnesnensia i Niedzieli Gnieźnieńskiej. Od kilku miesięcy w sufraganii mieszka ks. Jerzy Kozłowski, który pomaga w parafii i służy mi cennymi radami.

- Co chciałby Ksiądz przekazać Czytelnikom "Niedzieli Gnieźnieńskiej"?

- Korzystając z okazji 3. rocznicy uroczystego otwarcia Muzeum, za pośrednictwem Niedzieli Gnieźnieńskiej pragnę podziękować przede wszystkim jej wiernym czytelnikom wraz z redakcją. Wyrazy wdzięczności kieruję w stronę księży proboszczów - ofiarodawców eksponatów i osób prywatnych, często anonimowych. Życzliwość należy się także miejscowej prasie, policji, telewizji bydgoskiej i poznańskiej, które przez trzy lata promowały tę nowo powstałą placówkę. Podziękowania kieruję także w stronę ks. Edmunda Ruty oraz ks. Tadeusza Nowaka.

- Dziękuję za rozmowę

Muzeum Sztuki Sakralnej,

ul. 700-lecia 24, 88-400 Żnin, woj. kujawsko-pomorskie

Bliżej zainteresowanym - szczególnie placówkom szkolnym i osobom indywidualnym przypominamy, iż Muzeum Sztuki Sakralnej jest czynne od wtorku do piątku, w godz. 9.00-17.00. W soboty, niedziele, święta i poniedziałki po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym: ( 0-52) 30-28-344 lub kom. 604 813-820.

Muzeum można obejrzeć w internecie: http://www.um-znin.paluki.pl/sufragania