Obecnie obowiązujące normy prawa powszechnego

Kodeks w kan. 910 2 stwierdza: szafarzem nadzwyczajnym Komunii św. jest akolita oraz wierny, wyznaczony zgodnie z kan. 230 3.

Wiernym jest ten, kto przez chrzest został wszczepiony w Chrystusa i z tej racji uczestniczy w kapłańskim, prorockim i królewskim posłannictwie Chrystusa oraz jest powołany do wypełnienia misji, jaką Bóg powierzył pełnić Kościołowi w świecie (zob. kan. 204). Stąd w kan. 230 3 znajdujemy postanowienie: "Tam, gdzie doradza konieczność Kościoła, z braku szafarzy, także świeccy, chociażby nie byli lektorami lub akolitami, mogą wykonywać pewne obowiązki w ich zastępstwie, mianowicie: posługę słowa, przewodniczyć modlitwom liturgicznym, udzielać chrztu, a także rozdzielać Komunię św., zgodnie z przepisami prawa".

Zatem, jak wynika z powyższego kanonu, wierni mogą udzielać Komunię św., ale nie mogą tego czynić zawsze i wszędzie, a jedynie wtedy, gdy wymaga tego konieczność duszpasterska. Ma ona miejsce wtedy gdy:

- brak jest zwyczajnych szafarzy Komunii św., tzn. biskupa, prezbitera i diakona lub akolity jako szafarza nadzwyczajnego;

- mimo iż są obecni zwyczajni szafarze, nie mogą jednak wypełnić tej funkcji z powodu podeszłego wieku, choroby lub innej posługi duszpasterskiej;

- liczba przystępujących do Komunii św. jest tak duża, że sprawowanie Mszy św. czy też udzielanie Komunii św. poza Mszą św. zbytnio by się przeciągnęło bez pomocy świeckiego jako szafarza Komunii św.

Wyżej wymienione warunki, których zaistnienie jest konieczne do tego, aby wierny świecki uzyskał zezwolenie do pełnienia funkcji szafarza Komunii św. są identyczne jak te, które określają pełnienie wspomnianej funkcji przez akolitę. Istnieje jednak pewna hierarchia korzystania z pomocy nadzwyczajnych szafarzy Komunii św. I tak, jeżeli obecność akolity zaradzi trudnościom i pomoc innych nadzwyczajnych szafarzy nie będzie konieczna, to wierny świecki nie może uzyskać zezwolenia na udzielanie Komunii św.

Akolita nie potrzebuje specjalnego upoważnienia ze strony ordynariusza miejsca, bowiem ustanowienie go akolitą jest z mocy prawa takim upoważnieniem. Natomiast wierny świecki takowe upoważnienie musi otrzymać. Zgodnie bowiem z normą zawartą w kan. 228 1 Kodeksu, do pasterzy należy udzielanie urzędów kościelnych i posług. Użyte w kanonie pojęcie "pasterz" oznacza przede wszystkim ordynariusza miejsca, który udziela upoważnienia do pełnienia funkcji nadzwyczajnego szafarza Komunii św. osobiście lub przez wyznaczonego do tego kapłana. Zadaniem ordynariusza miejsca jest ocena zarówno sytuacji, jak i przymiotów religijno-moralnych osoby, której zamierza powierzyć funkcję szafarza nadzwyczajnego Komunii św.

Co do przymiotów religijno-moralnych tego szafarza, to należy stwierdzić, że winna to być osoba nienaganna pod względem moralnym, czyli godna sprawowanej przez nią funkcji. Zgodnie z kan. 231 1 świeccy, którym w Kościele, nawet na pewien czas, powierza się jakieś specjalne funkcje mają dążyć do osiągnięcia pewnej formacji, koniecznej do tego, by spełniali je w sposób należyty. Ponadto każdy szafarz (w tym także wierny świecki) ma odznaczać się żywą wiarą oraz przykładem nabożeństwa do Najświętszego Sakramentu. Ma spełniać ową funkcję świadomie, z oddaniem i pilnie.

Jeżeli ordynariusz miejsca uzna, że dana osoba spełnia warunki wymagane przez prawo, może powierzyć jej funkcję szafarza nadzwyczajnego Komunii św. i zezwolić, by jej udzielała sobie i innym. Może też zanosić Komunię św. chorym przebywającym w domu, a ciężko chorym - Wiatyk. Odnośne zezwolenie ordynariusz miejsca wydaje osobiście lub przez upoważnionego do tego kapłana, zawsze do konkretnej osoby ( nigdy ogólnie). Może ono być udzielane do poszczególnego przypadku albo też na pewien okres lub na stałe, ale jeśli przynagla konieczność. Należy zaznaczyć, że udzielenie przez ordynariusza miejsca owego zezwolenia wiernemu świeckiemu winno być poprzedzone odpowiednim przygotowaniem i formacją, mieć uroczysty charakter oraz dokonywać się według ściśle określonego obrzędu.

Trzeba jednocześnie wyraźnie zaznaczyć, że upoważnienie udzielone przez ordynariusza miejsca lub uprawnionego do tego kapłana nie jest wystarczające, aby wierny świecki w konkretnym przypadku pełnił funkcję szafarza Komunii św. O tym bowiem decyduje proboszcz lub rektor danego kościoła. On to bowiem winien wyrazić życzenie czy prośbę, aby świecki mógł pełnić funkcję szafarza. Jeśli natomiast zaistnieje taka sytuacja, że w danym kościele będzie obecny kapłan - gość, diakon czy akolita - i proboszcz (rektor) kościoła uzna, że ich pomoc jest wystarczająca do udzielania Komunii św., wtedy bez zgody proboszcza (rektora) kościoła nie wolno wiernemu świeckiemu pełnić funkcji szafarza Komunii św. Z kolei proboszcz (rektor) kościoła może poprosić o pomoc jedynie osobę, która owe upoważnienie z rąk ordynariusza miejsca otrzymała.

Możemy zatem powiedzieć, że normy dotyczące nadzwyczajnego szafarza Komunii św, zawarte w Kodeksie Prawa Kanonicznego, jednoznacznie określają sytuacje, w których akolita czy też wierny świecki może udzielać Komunii św. Potwierdzeniem tych przepisów jest wydana przez Stolicę Apostolską 15 sierpnia 1997 r. instrukcja dotycząca współpracy kapłanów i wiernych świeckich. Instrukcja ta nie wprowadza żadnych zmian w omawianej kwestii, przestrzega jednak przed zbyt szeroką interpretacją norm, które wyraźnie nazywają akolitę i wiernego świeckiego nadzwyczajnym szafarzem Komunii św. Oznacza to, że ich posługa jako szafarza jest dopuszczalna jedynie w nadzwyczajnych okolicznościach przedstawionych w omawianej instrukcji Immensae caritatis.

cdn.