Wydarzenie rozpoczęło się od Eucharystii, której przewodniczył proboszcz parafii w Łukowej, ks. Waldemar Kostrubiec. Kapłan nawoływał do modlitwy za poległych, a także o pokój na świecie: – Dziś razem z Chrystusem jesteśmy na miejscu męczeństwa naszych przodków, żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego, którzy swe życie i zdrowie złożyli na ołtarzu Ojczyzny. Podczas Mszy świętej prosimy Boga, łącząc się z ofiarą Chrystusa, by dał im życie wieczne. Modlimy się także o pokój na świecie, pokój w Polsce i naszych rodzinach. Nasza modlitwa to także wyraz pamięci o tamtych dniach i ludziach. Bo dopóki my pamiętamy i się modlimy, to ci którzy walczyli o wolność otaczani są czcią i wdzięcznością. Chcemy też pokazać ludziom żyjącym na ziemi, że pamiętamy i by ta pamięć była przestrogą, nauczycielką i dawała motywację do troski o dobre ludzkie serce. Dziękuję wszystkim za obecność, która jest niezwykle ważna dla tych, którzy będą na nas patrzeć, od nas się uczyć, że warto szanować pamięć o tych, którzy odeszli ¬¬– zaznaczał.

Rys historyczny bitwy pod Osuchami przedstawił wójt Gminy Łukowa, Stanisław Kozyra: – Zgromadziliśmy się w tym miejscu, aby oddać hołd żołnierzom Państwa Podziemnego, Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich, którzy walczyli w tym miejscu przed siedemdziesięciu sześciu laty, ale też i po to, aby pokazać żyjącym o tym, że pamiętamy i pamiętać będziemy. Gdy front wschodni zbliżał się do Zamojszczyzny, ze strony niemieckiego okupanta widoczna była coraz większa agresja zarówno przeciwko oddziałom partyzanckim, jak i ludności cywilnej. W nocy z 24 na 25 czerwca nastąpił atak trzydziestotysięcznej armii Wermachtu uzbrojonej w broń pancerną wspieranej lotnictwem, przeciwko 1200 partyzantom okrążonym na terenie Puszczy Solskiej. To była krwawa bitwa i zapisała się jako największa bitwa partyzancka w Polsce. W czasie tej bitwy zginęło lub zostało pojmanych i później rozstrzelanych ponad czterystu partyzantów. Zginął wówczas również major Edward Markiewicz ps. ‘Kalina’ i siedmiu dowódców oddziału – wyjaśniał.

– W lasach otaczających żołnierskie mogiły, w dniach 21 - 25 czerwca 1944 roku, rozegrały się tragiczne akordy bitwy, która do historii przeszła jako Bitwa nad Sopotem lub Bitwa pod Osuchami. Był to punkt kulminacyjny zakrojonych na szeroką skalę niemieckich akcji przeciwpartyzanckich, określonych kryptonimem ‘Wicher I’ i ‘Wicher II’. Pod Osuchy, Niemcy ściągnęli około 30 tysięcy żołnierzy wspieranych przez lotnictwo i artylerię. To tutaj doszło do największej bitwy partyzanckiej, polskie odziały AK i BCh próbowały przebić się przez pierścienie okrążenia. Szacuje się, że z około 1 200 partyzantów, śmierć poniosło około 35-40%. Chcemy by pamięć o tych bohaterach, żołnierzach Polskiego Państwa Podziemnego była żywa i trwała. ¬– dodała dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Łukowej, Wiesława Kubów.

Tegoroczne uroczystości ze względu na pandemię odbyły się bez imprez towarzyszących: – Mimo, że mamy stan epidemii, nie mogliśmy odwołać uroczystości. To wydarzenie, które na trwałe wpisało się w naszą tradycję i wyryło w naszych sercach. Ich organizacja i nasz udział w nich to nie tylko obowiązek, ale i spłacenie długu, jaki mamy wobec tych, którzy walczyli o wolną Polskę. Od lat także podczas uroczystości, wręczane są nagrody konkursu wiedzy o Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. W ten sposób chcemy młodych ludzi zainteresować historią i przekazywać ją w sposób przystępny i ciekawy –tłumaczył wójt Kozyra.

Podczas uroczystości nie zabrakło również, już nielicznych, naocznych świadków tamtych wydarzeń z 1944 roku. Jednym z uczestników walk pod Osuchami jest porucznik Włodzimierz Łój, z Oddziału Batalionów Chłopskich ‘Rysia’: – To był czas piekła na ziemi. Nas garstka przeciw niezliczonym szeregom Niemców, którzy byli doskonale uzbrojeni. Nam brakowało amunicji, a broń była bardzo zawodna. Ale walczyliśmy, bo to była walka o honor, o honor Polaka i żołnierza Wojska Polskiego. To był nasz obowiązek – wspominał.

Na zakończenie przy pomniku upamiętniającym bohaterskich partyzantów oddano salwę honorową, a także zostały złożone kwiaty i zapalono znicze. Organizatorzy, wspólnie z Muzeum Ziemi Biłgorajskiej w Biłgoraju przygotowali wystawę historyczną w Domu Pamięci.

Wśród obecnych na uroczystości znaleźli się kombatanci, przedstawiciele organizacji kombatanckich, poczty sztandarowe, parlamentarzyści, a także władze samorządowe, przedstawiciele Wojska Polskiego, grupy rekonstrukcji historycznej, przedstawiciele Stowarzyszenia ‘Osuchy 44’, regionaliści oraz mieszkańcy powiatu biłgorajskiego.