Już powierzchowna analiza zebranych danych pozwala zauważyć, że ranga wartości wybieranych przez młodzież uległa na przestrzeni sześciu lat pewnym zamianom. Swą nienaruszalną pozycję zachowały miłość
i rodzina - co ciekawe, bowiem obie te wartości ukazują nierozłączność pewnych procesów zachodzących w światopoglądzie młodych ludzi, dla których życie w otoczeniu bliskich sobie osób jest najwyżej
cenione. Niemniej jednak warto zauważyć, że miłość należy tu widzieć także jako uczucie do płci przeciwnej, jak też i wizja przyszłego usamodzielnienia się związana jest w konsekwencji - prędzej
czy później - z założeniem własnej rodziny. Z analizy przeprowadzonych badań wynika, że w ostatnim czasie spadła w stosunku do uprzednich lat pozycja sprawiedliwości i wiary, zaś wzrosła i to znacznie
- ranga mądrości. To dość ciekawe zjawisko, tym bardziej, że mając na uwadze uwarunkowania psychologiczne młodzieży wchodzącej w dorosłość, należy pamiętać o ich szczególnym wyczuleniu moralnym,
o pojmowaniu świata na zasadach ostrego rygoryzmu moralnego. Osiemnastolatek podchodzi do wielu kwestii niezwykle emocjonalnie, co zwykle może być przyczyną często jednoaspektowego postrzegania rzeczywistości.
Dla młodego człowieka istnieją prawda lub fałsz - nie toleruje on dwuznaczników - stąd zapewne wysoka pozycja prawdy w prezentowanej hierarchii wartości. Dlaczego natomiast obserwuje się obniżenie
pozycji sprawiedliwości? Zapewne odpowiedź znajdziemy w wypowiedziach uczniów na temat wartości obowiązujących we współczesnym świecie. Większość z nich wypełnia pesymizm i lakoniczne stwierdzenia typu:
„dziś nie obowiązują żadne wartości”, „świat jest pełen zła i oszustw”, „współcześnie dominuje pieniądz”, „ludzie postępują nieetycznie” itd. Tego typu
wypowiedzi wynikają właśnie z braku poczucia sprawiedliwości. Tym bardziej, że często zauważa się wśród młodzieży częste uwagi na temat niesprawiedliwości (niesłusznie wymierzonej przez rodziców, czy
zbyt niskiej oceny postawionej przez nauczyciela).
Kwestia wiary natomiast jest, w przypadku młodego człowieka, szczególnie skomplikowana. Młodzież pojmuje Boga, wiarę i kwestie życia wewnętrznego we własny sposób. Częstokroć ważniejszym wydaje się
jej duchowy aspekt życia religijnego, niż sama instytucja Kościoła, stąd bogactwo religijnych doznań rezerwuje sobie i tylko sobie, na własny wewnętrzny użytek. Zastanawiającym jest natomiast fakt, że
w badaniach z 2001 i 2004 r. ostatnią niezmiennie pozycję zajmuje kategoria piękna - jako wartości. Czyżby młodzież nie dostrzegała roli, jaką odgrywa ta wartość w naszym życiu? Myślę, że nie.
Wynika to raczej z mylącej definicji stosowanej przez młodzież w odniesieniu do tej kategorii. Uczniowie podchodzą do tej prawdy jako do kategorii estetycznej, pomijając zupełnie aspekt piękna wewnętrznego,
tego, które „zachwyca do pracy” i pośrednio warunkuje sens życia. I stąd zapewne bierze się ostatnia ranga tej wartości.
Ważnych wniosków dostarcza nam także analiza kategorii pracy, która dla uczniów ankietowanych w 2001 i 2004 r. niezmiennie plasuje się na IV pozycji. Maturzyści wybierają ją, jako jedną z ważniejszych
wartości, a wpływa na to zapewne zła sytuacja ekonomiczna regionu, w którym żyją. Problemy związane ze znalezieniem pracy, liczne transformacje zachodzące w społeczeństwie i niepewność sytuacji na rynku
pracy rodzi frustracje i poczucie zagrożenia. Dodatkowych bodźców dostarcza pewien wzór życia lansowany przez środki masowego przekazu. Standardem staje się marzenie o dobrej i łatwej pracy, luksusowym
samochodzie, wygodnym, dobrze wyposażonym mieszkaniu i życiu w luksusie. Świat łatwy i będący w zasięgu twojej ręki - jak zdają się krzyczeć reklamy, którymi stale jesteśmy bombardowani. Ale to
świat ułudy - rzeczywistość jest zupełnie inna. Owszem zdarza się, że niektóre marzenia się spełniają, ale tylko nielicznym. A co z resztą młodzieży? Pozostaje szara rzeczywistość, rodząca się frustracja,
narastające zniechęcenie. W konsekwencji w najlepszym wypadku mamy do czynienia z eskapizmem, w najgorszym z zejściem na drogę łatwego i szybkiego zysku. Dlatego należy zrobić wszystko, by nie dopuścić
do dewaluacji pojęć i norm moralnych. To zadania stojące przed rodziną, szkołą, Kościołem i całym społeczeństwem. Tylko dzięki silnemu zaangażowaniu wszystkich środowisk i osób mających na uwadze dobro
młodzieży, a tym samym przyszłość naszego narodu, będzie można ukształtować człowieka obdarzonego silnym kręgosłupem moralnym, takiego, który - jak stwierdził Antoine de Saint-Exupéry w Twierdzy
- „obdarzony stałością i o mocnych fundamentach potrafi rozwijać się w polu napięć i zgodnie z liniami napięć, zrazu niewidocznymi. Takiego nazwę cudownym murem obronnym, gdyż czas go nie
zniszczy, ale go umocni. Czas będzie mu służył. To nieważne, jeżeli wydaje się nagi i bezbronny”.
Sondaż z 1998 roku | Sondaż z 2001 roku | Sondaż z 2004 roku | |||
Ranga | Nazwa wartości | Ranga | Nazwa wartości | Ranga | Nazwa wartości |
I | Miłość | I | Miłość | I | Miłość |
II | Sprawiedliwość | II | Sprawiedliwość | II | Rodzina |
III | Rodzina | III | Rodzina | III | Mądrość |
IV | Prawda | IV | Praca | IV | Sprawiedliwość |
V | Wiara | V | Wiara | V | Prawda |
VI | Mądrość | VI | Prawda | VI | Praca |
VII | Dobro | VII | Dobro | VII | Dobro |
VIII | Godność | VIII | Dobrobyt | VIII | Wiara |
IX | Praca | IX | Mądrość | IX | Dobrobyt |
X | Piękno | XI | Godność | X | Godność |
XI | Dobrobyt | XI | Tradycja | XI | Tradycja |
XII | Tradycja | XII | Piękno | XII | Piękno |
Pomóż w rozwoju naszego portalu