W dziejach Rzeszowa niezwykle ważną rolę odegrał zakon pijarów, zwany oficjalnie Zakonem Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych, w skrócie Zakonem Szkół Pobożnych. Powstał on w 1597 r.
w Rzymie z inicjatywy św. Józefa Kalasancjusza. Najważniejszym jego zadaniem jest praca wychowawcza wśród dzieci i młodzieży, prowadzona w duchu katolickim według zasady „pobożność i nauka”.
Pijarzy z Rzeszowem wiązali się dwukrotnie: w roku 1657 i 1974. Pierwszym razem przybyli oni tam z inicjatywy Jerzego Sebastiana Lubomirskiego, który w 1657 r. przekazał im na własność kościół
i klasztor ufundowany dla bernardynek przez swoją szwagierkę Zofię Pudencjanę Ostrogską, zobowiązując ich równocześnie do prowadzenia kolegium dla chłopców. Zmiana fundacji wywołała oczywiście protesty
bernardynek, które odwołały się do sądu biskupiego. Ten jednak oddalił ich skargi. Mimo toczącego się sporu o majątek fundacyjny pijarzy już w 1658 r. uruchomili kolegium. Była to pod względem chronologicznym
trzecia tego typu placówka pijarska na ziemiach Rzeczypospolitej. Od chwili otwarcia konwent i kolegium sukcesywnie rozwijały się zarówno pod względem personalnym, wychowawczo-edukacyjnym, kulturalnym,
jak i duszpasterskim. Wzrastała więc liczba zakonników i uczniów, a przy kolegium uruchomiono z czasem seminarium pijarskie, kształcące zakonników, oraz studium teologiczne. Pijarzy do kolegium przyjmowali
przedstawicieli różnych warstw społecznych: szlachty, mieszczan i chłopów. Początkowo program nauczania koncentrował się na lekturze dzieł pisarzy klasycznych, nauce języka łacińskiego i religii. Uzupełniano
to wiadomościami z historii powszechnej i Polski oraz literatury narodowej. Później, pod wpływem działalności ks. Stanisława Konarskiego (w latach 1737-38 nauczyciela kolegium rzeszowskiego), program
ten zreformowano, akcentując przygotowanie językowe uczniów; wprowadzono wówczas w szerszym zakresie język ojczysty oraz języki nowożytne, francuski i niemiecki. W zmodyfikowanym programie ważne miejsce
zajęły: historia, geografia, nauki matematyczne i przyrodnicze. Podjęte reformy podniosły poziom nauczania w kolegium oraz wpłynęły na rozwój szkolnictwa pijarskiego w Polsce. Pijarzy odegrali w środowisku
rzeszowskim ważną rolę również w dziedzinie kulturalno-społecznej i ekonomicznej, m.in. wystawiali sztuki sceniczne, zorganizowali chór i kapelę, udostępniali zbiory biblioteczne, propagowali nowoczesne
sadownictwo, dbali o podniesienie stanu zdrowotnego okolicznych mieszkańców, posiadali cegielnię i browar, prowadzili działalność kredytową. Prócz tego angażowali się również w prace na polu duszpasterskim.
Ta wielokierunkowa i bardzo pożyteczna działalność rzeszowskich pijarów została przerwana przez zaborcze władze austriackie, które w roku 1786 doprowadziły do likwidacji ich kolegium i klasztoru.
W roku 1974, po niemal 200 latach nieobecności, pijarzy ponownie przybyli do Rzeszowa. Tym razem, odpowiadając na inicjatywę ordynariusza przemyskiego bp. I. Tokarczuka, podjęli się organizacji nowego
ośrodka duszpasterskiego zlokalizowanego w dzielnicy Wilkowyja. Praca ich była na tyle skuteczna, że już 2 lata później powstała przy nim samodzielna parafia. Tym razem głównym zadaniem rzeszowskich pijarów
była praca duszpasterska i parafialna. Niejednokrotnie angażowali się również w inne dzieła, m.in. prowadzili własny nowicjat zakonny (od 1998 r.), opiekowali się klasztorem sióstr karmelitanek (od
1999 r.).
Swoją działalnością pijarzy wnieśli duży wkład w rozwój Rzeszowa, szczególnie w dziedzinie edukacyjnej i duszpasterskiej. W pierwszej ich zasadniczym osiągnięciem było wykształcenie i wychowanie wielu
młodych ludzi, sprawujących później ważne funkcje publiczne, zaś w drugiej - uświęcanie wiernych. To wszystko dokonało się dzięki pracy i poświęceniu wielu zakonników. Można więc powiedzieć, że
pijarzy swoją obecnością i pracą ubogacili miasto i jego mieszkańców, wpisując się złotymi zgłoskami w jego dzieje.
Pomóż w rozwoju naszego portalu