Reklama

Przemyska tablica grunwaldzka

Niedziela przemyska 6/2001

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W pięknej panoramie miasta Przemyśla dominuje największa budowla sakralna - archikatedra pw. św. Jana Chrzciciela wraz z największą barokową wieżą dzwonnicą.

Na zewnętrznej stronie prezbiterium archikatedry na szczególną uwagę zasługuje "tablica grunwaldzka". Należy ona do najcenniejszych zabytków naszego miasta. Mija 90 lat od uroczystego jej odsłonięcia. Z okazji tego jubileuszu warto przypomnieć historię powstania i treści tej tablicy.

W 1910 r., gdy zbliżała się 500. rocznica wielkiej bitwy grunwaldzkiej, w całej Galicji zawiązały się społeczne komitety, których celem było zorganizowanie obchodów rocznicy grunwaldzkiej. W Przemyślu taki komitet powołano 3 stycznia 1910 r. Na prezesa wybrano dr. Leonarda Tarnawskiego. Na jednym z pierwszych zebrań komitetu podjęto uchwałę, by jubileusz grunwaldzki uczcić między innymi poprzez wmurowanie pamiątkowej tablicy. Organizacyjną stroną tego przedsięwzięcia zajął się człowiek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, kustosz muzeum inż. Kazimierz Osiński.

Dzięki staraniom Osińskiego zlecenie wykonania tablicy przyjął znany artysta lwowski prof. Antoni Popiel. Wykonał pierwsze gipsowe szkice tablicy. Niestety, nagła śmierć artysty przerwała pracę.

Następnie tak poważne zamówienie rzeźbiarskie przyjął bardzo popularny twórca prof. Jan Raszka z Krakowa. Niebawem prof. Raszka przyjechał do Przemyśla, gdzie zapoznał się z najstarszą ikonografią miasta Przemyśla oraz przestudiował fakty historyczne dotyczące związków króla Władysława Jagiełły z ziemią przemyską. Prof. Jan Raszka przystąpił do dzieła. W tym czasie społeczeństwo miasta Przemyśla i okolic włączyło się do zbiórki pieniędzy. Wychodzące w Przemyślu czasopisma publikowały nazwiska znanych mieszczan i ziemian oraz duchownych, którzy złożyli datki na ten cel. Fundusze zbierano na różnych spotkaniach towarzyskich, wieczornicach szkolnych, na okolicznościowych wykładach i akademiach związanych z rocznicą grunwaldzką.

Dokładnie w 500. rocznicę bitwy, 15 lipca 1910 r., w przemyskiej katedrze odprawione zostało uroczyste nabożeństwo dziękczynne, które celebrował i okolicznościowe kazanie wygłosił biskup przemyski Józef Sebastian Pelczar. Ze względu na opóźnione prace rzeźbiarskie przy tablicy, bardziej okazałe uroczystości grunwaldzkie przełożono na jesień. Po zaakceptowaniu przez Komitet Grunwaldzki projektu, wykonania tablicy w spiżu zlecono znanej wiedeńskiej firmie odlewniczej A. Selzera.

30 października 1910 r. po odprawieniu uroczystej Sumy i krzepiącym ducha kazaniu wygłoszonym przez bp. J. S. Pelczara, dr Leonard Tarnawski odsłonił pamiątkową tablicę. W dniu tym burmistrz Doliński na mocy Rady Miejskiej nadał ulicy Węgierskiej nazwę ulicy Grunwaldzkiej. Na kamienicy nr 1 odsłonięto wówczas kamienną tablicę z napisem: "Ulica Grunwaldzka 1410-1910".

Tablica grunwaldzka na archikatedrze przedstawia uroczysty wjazd konno króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi do Przemyśla z rycerstwem oraz witających ich mieszczan z bp. Erykiem Winsenem herbu Mora i wójtem Michałem na czele. Przed parą królewską giermkowie niosą spisane prawa i przywileje nadane Przemyślowi. W głębi panorama miasta. Dookoła napis: "Królowi Władysławowi Jagielle za nadanie praw 1389-1424 i fund. katedry 1412 - królowej Jadwidze za przywileje 1387 - w 500. rocznicę Grunwaldu miasto Przemyśl 1910".

Artysta pracując nad tablicą korzystał z różnych źródeł historycznych. Tworząc postacie pary królewskiej czerpał wzory z portretów znajdujących się na nagrobkach na Wawelu. Do panoramy Przemyśla została wykorzystana rycina Hohenberga w dziele Brauna z 1618 r. W osobach wchodzących w skład witającej króla delegacji sportretował artysta wybitne osobistości współczesnego Przemyśla. Jako biskupa Winsena sportretował biskupa J. S. Pelczara, jako wójta Michała - burmistrza Dolińskiego. Członkowie delegacji to: ks. dr Stefan Momidłowski ( członek Zarządu TPN), adwokat dr Józef Scheinbach, dr Leonard Tarnawski ( poseł do sejmu, prezes TPN). Portret Kazimierza Osińskiego i autoportret Jana Raszki - to rycerze ze świty króla Jagiełły.

W pierwszych dniach maja 1911 r. do spiżowej tablicy dodano stylizowane, gotyckie obramowanie projektu Kazimierza Osińskiego wykonane w piaskowcu w pracowni Ferdynanda Majerskiego w Przemyślu. Kazimierz Osiński znakomicie uzupełnił treść tablicy wzbogacając ją siedmioma herbami. Nad godłem miasta Przemyśla umieścił orła polskiego, po bokach herb Jagiełły i Jadwigi; w połowie obramowania: Pogoń litewską i herb Rusi Czerwonej; w dolnej części obramowania: herb Ziemi Przemyskiej ( orzeł dwugłowy) i herb kanoników przemyskich (orzeł polski z okrągłą tarczą, na niej ścięta głowa św. Jana).

Płaskorzeźba prof. Jana Raszki wraz z obramowaniem Kazimierza Osińskiego - jest wysoko oceniana przez znawców sztuki i należy do cenniejszych dzieł artystycznych.

Październikowe uroczystości rocznicowe w 1910 r. były przypomnieniem zasług pary królewskiej dla miasta oraz lat świetności Polski i początków grodu. Na polach Grunwaldu rycerstwo ziemi przemyskiej wniosło wkład w zwycięstwo nad Zakonem Krzyżackim - na pięćdziesiąt chorągwi Korony Polskiej - ziemia przemyska reprezentowana była przez dwie, a to 14 i 39 chorągwią.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2001-12-31 00:00

Ocena: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

S. Faustyna Kowalska - największa mistyczka XX wieku i orędowniczka Bożego Miłosierdzia

2024-04-18 06:42

[ TEMATY ]

św. Faustyna Kowalska

Graziako

Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia – sanktuarium w Krakowie-Łagiewnikach

Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia –
sanktuarium w
Krakowie-Łagiewnikach

Jan Paweł II beatyfikował siostrę Faustynę Kowalską 18 kwietnia 1993 roku w Rzymie.

Św. Faustyna urodziła się 25 sierpnia 1905 r. jako trzecie z dziesięciorga dzieci w ubogiej wiejskiej rodzinie. Rodzice Heleny, bo takie imię święta otrzymał na chrzcie, mieszkali we wsi Głogowiec. I z trudem utrzymywali rodzinę z 3 hektarów posiadanej ziemi. Dzieci musiały ciężko pracować, by pomóc w gospodarstwie. Dopiero w wieku 12 lat Helena poszła do szkoły, w której mogła, z powodu biedy, uczyć się tylko trzy lata. W wieku 16 lat rozpoczęła pracę w mieście jako służąca. Jak ważne było dla niej życie duchowe pokazuje fakt, że w umowie zastrzegła sobie prawo odprawiania dorocznych rekolekcji, codzienne uczestnictwo we Mszy św. oraz możliwość odwiedzania chorych i potrzebujących pomocy.

CZYTAJ DALEJ

Ks. Ripamonti: jesteśmy świadkami wycofywania się z prawa do azylu w Europie

2024-04-18 17:39

[ TEMATY ]

Unia Europejska

Włochy

migracja

Ks. Ripamonti

robertopierucci/pl.fotolia.com

W Europie jesteśmy świadkami wycofywania się z prawa do azylu - uważa ks. Camillo Ripamonti, kierujący Centro Astalli - jezuickim ośrodkiem dla uchodźców w Rzymie. Postawę taką sankcjonuje, jego zdaniem, Pakt Migracyjny, przyjęty kilka dni temu przez Parlament Europejski.

Według niego fakty i sytuacje z 2023 roku pokazały, że „zjawiska migracji nie rozwiązuje się poprzez outsourcing [kierowanie migrantów do krajów trzecich - KAI], push-backi, brak realnej polityki ratowniczej na morzu i przyspieszone procedury na granicy”. „Tego, co uważa się za problem migracyjny, nie rozwiązuje się poprzez usuwanie ludzi z ziemi europejskiej, ale poprzez usuwanie przyczyn przymusowej migracji” - wskazał włoski duchowny.

CZYTAJ DALEJ

Radio TOK FM odpowie finansowo za język nienawiści

2024-04-19 13:50

[ TEMATY ]

KRRiT

Tomasz Zajda/fotolia.com

Urząd skarbowy ściągnie z kont należącego do Agory radia Tok FM 88 tys. złotych. To kara, jaką na stację nałożył przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji za używanie języka nienawiści.

Krajowa Rada ukarała Tok FM za sformułowania znieważające, poniżające i naruszające godność najważniejszych osób w państwie, w tym Prezydenta Rzeczypospolitej. KRRiT ukarała kwotą 80 tys. złotych tę samą rozgłośnię za pełne nienawiści wypowiedzi na temat podręcznika prof. Wojciecha Roszkowskiego „Historia i Teraźniejszość”. Pracownik stacji stwierdził na antenie, że książkę „czyta się jak podręcznik dla Hitlerjugend”. Autor tych słów pracuje obecnie w TVP info.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję