Reklama

Niedziela Małopolska

Nie spadła z nieba

O klauzuli sumienia i bioetyce rozmawiamy z ks. Andrzejem Muszalą, dyrektorem Międzywydziałowego Instytutu Bioetyki UPJPII, współorganizatorem konferencji „Polska, Europa: o miejsce dla klauzuli sumienia”, która odbędzie się 22 maja w Krakowie

Niedziela małopolska 20/2015, str. 7-8

[ TEMATY ]

rozmowa

Prylarer/pixabay.com

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

MAŁGORZATA CICHOŃ: – Czy klauzula sumienia ma wpływ na życie przeciętnego Polaka?

KS. ANDRZEJ MUSZALA: – To kwestia istotna w bioetyce, etyce medycznej i farmakologicznej: lekarz czy farmaceuta zawsze miał się kierować sumieniem. A ponieważ dzisiaj dochodzi nieraz do napięcia pomiędzy tzw. prawem subiektywnym, czyli sumieniem, a prawem obiektywnym (np. państwowym), to trzeba na ten temat podjąć dyskusję. Jan Paweł II apelował do Polaków, żeby byli ludźmi sumienia; my się tym zajmujemy na polu biomedycyny.

– ...a „Kowalski” na co dzień korzysta ze służby medycznej, z usług farmaceutów. Nie jest to więc dla niego temat abstrakcyjny.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

– Bioetyka nie jest abstrakcją, tylko częścią naszej codzienności, bo dotyczy zdrowia, życia. Podejmuje takie kwestie jak: diagnostyka prenatalna, aborcja, in vitro, eutanazja, cierpienie, środki znieczulające, użycie lub nieużycie respiratora, transfuzje, przeszczepy. Kiedyś nie było wielu możliwości, jakie dziś oferuje medycyna i człowiek się nad tym nie zastanawiał, ale dzisiaj to wszystko jest wokół nas. Bioetyka, oprócz dziedziny teoretycznej, stała się więc dziedziną praktyczną. W jej centrum jest ochrona ludzkiego życia i jego godności. Mamy nadzieję, że w konferencji na temat klauzuli sumienia wezmą udział lekarze, farmaceuci, pielęgniarki, laboranci, pracownicy różnych klinik. Myślę, że sporo osób przyjdzie również ze względu na ciekawych prelegentów.

– Poprowadzi Ksiądz podczas konferencji jej pierwszą, bardziej teoretyczną, sesję. Jaka będzie jej rola?

– Ta część ma dać bazę do dyskusji. W drugiej sesji rozpatrzymy kazusy, np. przeanalizujemy to, co się wydarzyło w warszawskim Szpitalu Specjalistycznym im. Świętej Rodziny (opowie o tym prof. Bogdan Chazan), a także pojawi się postulat zmian w prawie polskim (europoseł Marek Jurek). By to rozpatrywać, potrzebna jest baza filozoficzna, dlatego zaprezentujemy filozoficzno-teologiczne osadzenie klauzuli sumienia, powiemy, jaka jest jej istota i funkcja, a przede wszystkim, skąd się wzięła: czy „spadła” z nieba, czy myśmy sobie ją wymyślili?

Reklama

– No właśnie, spadła z nieba?

– Nie. Jest częścią etyki ogólnej, gdzie mówi się o prawie naturalnym i o prawie subiektywnym, czyli sumieniu, którym człowiek ma się kierować, a także podaje się kryteria oceny czynów ludzkich. Każdy powinien kierować się sumieniem, co pokazuje chociażby przykład św. Tomasza Morusa, który sprzeciwił się pewnym narzuconym normom prawa stanowionego w Anglii. Dopóki sumienie idzie w parze z prawem pozytywnym, to wszystko gra. Gorzej, gdy zaczynają pojawiać się jakieś wyłomy...

– Problem w tym, że przeciętny Polak ogląda „Wiadomości” lub „Fakty”, gdzie np., mówiąc o in vitro, pokazuje się poczęte tą metodą dziecko, ignorując fakt, że inne musiały ponieść śmierć, by ono się urodziło. Brakuje edukacji, świadomości, by człowiek mógł zgodnie z sumieniem postępować...

– Kwestia wychowania sumienia jest u nas bardzo zaniedbana. Myli się dwie rzeczy: własne poglądy z sumieniem. Tymczasem, czym innym jest światopogląd, a czym innym sumienie. Jak mówi św. Tomasz z Akwinu, sumienie jest osądem rozumu. Żeby rozum mógł dokonać właściwego osądu, musi mieć znajomość rzeczy. Ludzie wyrażają się na temat in vitro, transplantacji, śmierci mózgowej, bazując najczęściej na tzw. „moralności potocznej”, na jakichś opiniach, bez odwołania się do rozumowej argumentacji; trudno wtedy mówić o osądzie sumienia. Ono musi być najpierw uformowane. Drugi błąd to mylenie sumienia z własnym odczuciem. Rozum i uczucie – to dwie różne władze. Np. ktoś mówi, że trzeba się litować nad starszym człowiekiem, skrócić mu cierpienia, stosując eutanazję. Ale gdyby tym cierpiącym był jego ojciec czy matka?” Aaa, to absolutnie trzeba ich ratować” – odpowie. Nie można mylić sumienia z tzw. superego, czyli czymś, co się komuś wydaje, co dzisiaj czuje, co jutro może się zmienić, w zależności od sytuacji. Np. ogólnie jakaś kobieta jest za ochroną życia, ale gdy zachodzi w nieplanowaną ciążę i dziecko jej w czymś „przeszkadza”, to w tym jednym przypadku usprawiedliwia aborcję. To niespójność. Nieraz słyszymy w mediach dyskusje, które są bardzo emocjonalne. Każdy broni swojego poglądu, a nie odwołuje się do filozoficznych podstaw, do sumienia, do ogólnych zasad, jak np. zasady świętości życia czy zasady autonomii lekarza, który przecież też ma swoje sumienie. Jeżeli nie ma tych pojąć przepracowanych, to na czym oprzeć rozmowę?

– Jak możemy zaangażować się w przestrzeganie norm bioetycznych w naszym kraju, oprócz tego, że np. staramy się głosować w wyborach na ludzi sumienia czy rozpowszechniamy wiedzę bioetyczną?

– Nie demonizowałbym tu władzy, ani nie zrzucałbym wszystkiego na barki polityków. Nie utożsamiajmy władzy świeckiej z władzą kościelną. Chrześcijanie pierwszych wieków żyli w bardzo niesprzyjającej sytuacji politycznej, byli naprawdę prześladowani, ale kierowali się sumieniem, chronili życie. W Rzymie, na Forum Romanum stała tzw. kolumna mleczna, gdzie w nocy podrzucano niechciane noworodki. Chrześcijanie brali je rankiem, by je ocalić i wychować. Powinniśmy robić to samo – zacząć od siebie, od formacji chrześcijan w duchu pozytywnego świadectwa o życiu. Jan Paweł II w „Evangelium vitae” ukazywał, jakie są nasze zadania. Pod koniec encykliki napisał o zaangażowaniu w wolontariat, towarzyszeniu chorym, umiejętności mówienia o sensie cierpienia, upowszechnianiu adopcji. Dziś na przykład kilkadziesiąt tysięcy (albo i więcej) zamrożonych embrionów w wyniku in vitro jest przechowywanych w klinikach. Kto się przejmuje ich losem? Czy my, chrześcijanie, robimy coś, by je ratować? Ta myśl nie daje mi spać. Zdarza się, że ludzie, którzy są po zabiegach in vitro, nawracają się i mają problem, co zrobić z zamrożonymi dziećmi. Trzeba im pomóc. Myślę, że w ramach Kościoła katolickiego powinniśmy stworzyć jakąś fundację na rzecz ratowania tych dzieci. Przerażenie mnie ogarnia, gdy słyszę, że najlepiej je rozmrozić i pogrzebać... Jako chrześcijanie powinniśmy bardziej mobilizować się w ochronę życia od poczęcia do naturalnej śmierci!

– Wasz Instytut od 27 lat kształci studentów, prowadząc działalność edukacyjno-naukową. Od roku wspólnie z Fundacją Jeden z Nas wydajecie Newsletter bioetyczny, a wkrótce ukaże się ciekawy przewodnik dla młodych...

– Cały czas zastanawiamy się, jak z bioetyką dotrzeć do szerokich mas. Okazuje się, że na kazusach, czyli na konkretnych przypadkach, człowiek w najbardziej atrakcyjny sposób może kształtować swoje sumienie. Stąd comiesięczny biuletyn, rozsyłany drogą elektroniczną (można się na niego zapisać przez stronę: bioetyka.krakow.pl lub jedenznas.pl). Z kolei przewodnik to propozycja dla uczniów gimnazjum, liceum, dla nauczycieli biologii, wychowania do życia w rodzinie, katechetów. Ma ukazać młodym podstawy bioetyki personalistycznej w kilku najbardziej newralgicznych obszarach. Chcemy, by książka trafiła do szkół przed nowym rokiem szkolnym. Ponadto wydajemy serię „ABC bioetyki”, prowadzimy studia podyplomowe z bioetyki. Na powołaniu do życia Instytutu Bioetyki zależało św. Janowi Pawłowi II. Chcemy kontynuować jego misję!

Konferencja „Polska, Europa: o miejsce dla klauzuli sumienia” odbędzie się 22 maja (w godz. 9-14) w auli Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie przy ul. Bernardyńskiej 3. Organizatorami są Fundacja Jeden z Nas, Międzywydziałowy Instytut Bioetyki UPJPII oraz Ośrodek Badań nad Myślą Jana Pawła II. Konferencję otworzy kard. Stanisław Dziwisz. Patronatem medialnym wydarzenia jest m.in. „Niedziela”.

2015-05-14 13:58

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Polski rzymianin

Niedziela Ogólnopolska 5/2020, str. 46-47

[ TEMATY ]

rozmowa

Prof. Jerzy Miziołek

Stanisław August Morawski

Stanisław August Morawski

W Rzymie zmarł nestor włoskiej Polonii Stanisław August Morawski. Jednym z jego polskich przyjaciół był prof. Jerzy Miziołek, który wspomina swojego przyjaciela w rozmowie z Włodzimierzem Rędziochem.

Włodzimierz Rędzioch: Odejście Stanisława A. Morawskiego napełnia jego przyjaciół głębokim smutkiem i zobowiązuje do chwili wspomnień. Znałeś go przez wiele lat. W jakich okolicznościach się poznaliście?

CZYTAJ DALEJ

Dziś Wielki Piątek - patrzymy na krzyż

[ TEMATY ]

Wielki Piątek

Karol Porwich/Niedziela

Wielki Piątek jest dramatycznym dniem sądu, męki i śmierci Chrystusa. Jest to dzień, kiedy nie jest sprawowana Msza św. W kościołach odprawiana jest natomiast Liturgia Męki Pańskiej, a na ulicach wielu miast sprawowana jest publicznie Droga Krzyżowa. Jest to dzień postu ścisłego.

Piątek jest w zasadzie pierwszym dniem Triduum Paschalnego. Dni najważniejszych Świąt Kościoła są bowiem liczone zgodnie z tradycją żydowską, od zachodu słońca.

CZYTAJ DALEJ

Abp Jędraszewski: niektórzy rządzący usiłują zafundować narodowi holokaust nienarodzonych

2024-03-29 10:20

[ TEMATY ]

abp Marek Jędraszewski

kalwaria

Kalwaria Zebrzydowska

Karol Porwich/Niedziela

Abp Marek Jędraszewski

Abp Marek Jędraszewski

Abp Marek Jędraszewski, zwracając się w Wielki Piątek do pielgrzymów w Kalwarii Zebrzydowskiej, apelował o ochronę życia od poczęcia do naturalnej śmierci. Mówił, że niektórzy rządzący w imię wolności kobiet usiłują "zafundować narodowi kolejny holokaust nienarodzonych".

Metropolita krakowski, mówiąc do dziesiątków tysięcy wiernych, wskazywał, że nowożytna Europa nie chce mieć niż wspólnego z Chrystusem i Ewangelią, nie chce słyszeć o Bogu, który przejmuje się losem człowieka. W imię czystego rozumu potępia wiarę, ogłaszając ją jako zabobon.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję