Już od kilkudziesięciu lat w Kościele katolickim niezwykle popularne jest hasło "powrotu do źródeł", rozumianego jako czerpanie z bogactwa Biblii i Tradycji Kościoła. W kształtowaniu Tradycji dużą rolę odegrały m.in. sobory, nauczanie Ojców Kościoła i życie wspólnot wczesnochrześcijańskich. Dziś, gdy dużo mówi się o roli świeckich w Kościele współczesnym, trzeba sięgnąć także do czasów starożytnych, by nie zapomnieć o tym, co zostało wypracowane przed wiekami.
Taki cel postawili sobie uczestnicy konferencji naukowej, zorganizowanej przez Międzywydziałowy Zakład Badań nad Antykiem Chrześcijańskim Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, która odbyła się w dniach 25-26 listopada w Lublinie. Sympozjum na temat Świeccy w Kościele starożytnym było już 31 spotkaniem profesorów, pracowników i studentów z całej Polski, zainteresowanych starożytnością chrześcijańską. Przybyło 22 prelegentów oraz liczni przedstawiciele m. in. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Śląskiego, Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie oraz wielu innych wyższych uczelni.
Główny organizator tego przedsięwzięcia, ks. prof. dr hab. Stanisław Longosz z KUL, wprowadził uczestników w tematykę obrad. Wskazał na aktualność tej tematyki, przypomniał rozwój XX-wiecznej dyskusji o charakterze i stopniu zaangażowania świeckich w życie Kościoła. Za znaczący w tym względzie fakt uznał kanonizację i beatyfikację w minionym stuleciu wielu wiernych świeckich oraz wkład Soboru Watykańskiego II, jak również nauczanie wielu papieży, w tym Jana Pawła II.
Otwarcia sympozjum dokonał rektor KUL, ks. prof. dr hab. Andrzej Szostek. Podkreślił on, że współcześni chrześcijanie winni porównać swoje postawy i swoją mentalność ze sposobem życia chrześcijan z pierwszych wieków Kościoła. Stwierdził również, że nazwa "świeccy" jest myląca, ponieważ sugeruje większą niż jest w istocie różnicę między osobami duchownymi a tymi, którzy do tego stanu nie należą. Za fundament wszelkich rozważań na ten temat uznał udział wszystkich wiernych w powszechnym kapłaństwie na mocy sakramentu chrztu.
Podstawę do dyskusji stanowiły referaty oparte na analizie literatury wczesnochrześcijańskiej. Wykorzystane zostały mowy, kazania, listy i pisma takich pisarzy chrześcijańskich i Ojców Kościoła jak Klemens Aleksandryjski, Tertulian, Grzegorz z Nazjanzu, Augustyn z Hippony czy Jan Chryzostom. W świetle tych pism odkrywano szeroki wachlarz ówczesnych możliwości zaangażowania świeckich w życie Kościoła pierwotnego, co niejednokrotnie dawało impuls do przeniesienia rozważań na grunt teorii i praktyki współczesnego Kościoła. Wyrazem łączenia obu perspektyw: starożytnej i teraźniejszej była np. dyskusja na temat charakteru i statusu w Kościele posługi diakona stałego.
Tak szeroki temat nie mógł zostać do końca wyczerpany podczas jednego sympozjum, niemniej jednak konferencja w jakimś stopniu uzupełniła o źródła wczesnochrześcijańskie ogólną dyskusję na temat powołania i misji świeckich w Kościele, stanowiących przecież jego większą część.