Z drugiej strony wiara chrześcijańska, która jest boskim orędziem zbawienia, jest "zarazem znakiem i zabezpieczeniem transcendentalnego charakteru osoby ludzkiej" (GS, 76). W tym powołaniu do ostatecznego zbawienia zawarta jest podstawowa argumentacja na rzecz godności i nienaruszalności praw człowieka.
Na pytanie, jaka jest rola i miejsce człowieka w świecie - rodzinnym, pracy, wspólnocie lokalnej, gospodarczej, narodowej i globalnej - odpowiada katolicka nauka społeczna. Jest ona pomostem ku światu. Jan Paweł II wskazuje na naukę społeczną Kościoła jako na pomoc w rozwiązywaniu wszelkich problemów społecznych i gospodarczych.
Podczas ostatniej pielgrzymki do Polski Ojciec Święty Jan Paweł II na Krakowskich Błoniach powiedział: "(...) wiek dwudziesty, mimo swych niewątpliwych osiągnięć w wielu dziedzinach, naznaczony był w szczególny sposób misterium nieprawości, przed ludzkością jawią się nowe perspektywy rozwoju, a równocześnie nowe, nie spotykane dotąd zagrożenia. Człowiek nierzadko żyje tak, jak gdyby Boga nie było, a nawet stawia samego siebie na Jego miejscu. Uzurpuje sobie prawo Stwórcy do ingerowania w tajemnicę życia ludzkiego. (...) Na wiele sposobów usiłuje się zagłuszać głos Boga w ludzkich sercach, a Jego samego uczynić wielkim nieobecnym w kulturze i społecznej świadomości narodów". Tajemnica nieprawości "wciąż wpisuje się w rzeczywistość świata, w którym żyjemy. Doświadczając tej tajemnicy, człowiek przeżywa lęk przed przyszłością, przed pustką, przed cierpieniem, przed unicestwieniem. Może właśnie dlatego (...) Chrystus niejako wchodzi w nasze czasy, aby wyraźnie wskazać to źródło ukojenia i nadziei, jakie jest w odwiecznym miłosierdziu Boga. Trzeba, aby jego orędzie o miłosiernej miłości zabrzmiało z nową mocą. Świat potrzebuje tej miłości (...). Potrzeba tego i dzisiaj, kiedy różne siły - często kierujące się fałszywą ideologią wolności - starają się ten teren zagospodarować dla siebie. Kiedy hałaśliwa propaganda liberalizmu, wolności bez prawdy i odpowiedzialności nasila się w naszym kraju, pasterze Kościoła nie mogą nie głosić jednej i niezawodnej filozofii wolności, jaką jest prawda krzyża Chrystusowego. Taka filozofia wolności jest związana z dziejami naszego narodu".
Autorzy książki Katolicka myśl społeczna u progu III tysiąclecia nie znali papieskiej diagnozy i orędzia "o miłosiernej miłości". Książka bowiem zeszła z drukarni tuż przed pielgrzymką Ojca Świętego. W tej samej sytuacji był autor Przedmowy - abp Władysław Ziółek, który napisał w niej m.in.: "Staje człowiek wobec faktów, które odbijają się potężnym wstrząsem w jego życiu i świecie. Pojawiają się nowe sytuacje i moralne dylematy, wobec których człowiek czuje się zagubiony i bezradny. (...) Dlatego coraz wyraźniej słychać przesycony strachem krzyk człowieka o pomoc. Oznacza to przede wszystkim dramatyczne wołanie o powrót do tych wartości i zasad, które przestały być respektowane w życiu jednostek i narodów. Dla chrześcijan nowe zagrożenia świata są pilnym wyzwaniem. Rodzą zadania, które stają się życiową misją synów i córek Kościoła".
Książka Człowiek - Kościół - świat. Katolicka myśl społeczna u progu III tysiąclecia jest odpowiedzią na te wielkie wyzwania. Podejmuje najistotniejsze kwestie społeczne w wymiarze krajowym i globalnym. Należy przy tym zaznaczyć, że książka nie ogranicza się tylko do katolickiej nauki społecznej, ale - w szerokim znaczeniu tego słowa - do katolickiej myśli społecznej u progu III tysiąclecia. Dlatego w tej formule mógł się znaleźć np. artykuł ks. dr. Waldemara Kulbata o zagrożeniach duchowych, czy Mariusza Spychalskiego o wizji przyszłości Kościoła Wschodu i Zachodu według Sołowiowa.
Praca, mająca ambicje zaprezentowania węzłów zagadnień nauki i myśli społecznej Kościoła, podejmuje problematykę społeczno- historyczną, społeczno-polityczną, społeczno-ekonomiczną i społeczno- kulturową. Autorzy starają się ukazać wszystkie istotne kwestie katolickiej myśli społecznej, z jednej strony zamykające ostatnie stulecie minionego tysiąclecia, a z drugiej stojące u progu właśnie zaczynającego się nowego tysiąclecia i XXI w. Książka ta - jedna z pierwszych w piśmiennictwie katolickim obszerniejsza pozycja wydawnicza nowego stulecia - jest pracą zbiorową, składającą się z czterech rozdziałów, gdzie zamieszczonych zostało 26 artykułów napisanych przez 22 autorów, reprezentujących różne ośrodki naukowe: Katolicki Uniwersytet Lubelski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, Uniwersytet Łódzki i Wyższe Seminarium Duchowe w Łodzi. Przez fakt, że książka ta jest dziełem autorów z pięciu ośrodków naukowych, dodaje jej dodatkowego blasku i naukowego kolorytu.
W książce został także zamieszczony List społeczny Episkopatu Polski pt. W trosce o nową kulturę życia i pracy. List ten ukazuje panoramę spraw społecznych w Polsce, ze szczególnym podkreśleniem problemów pracy i bezrobocia. Dlatego stanowi ważne dopełnienie podejmowanej problematyki.
Nie sposób choćby tylko wymienić wszystkich artykułów i ich autorów, bo zajęłoby to zbyt wiele czasu, a nie chciałbym powtarzać tego, co zawarte jest we Wstępie pióra prof. Gedymina Spychalskiego.
Wspomnę tylko, że wachlarz podejmowanych tematów jest bardzo szeroki i dotyczy m.in. takich problemów jak:
- historii katolickiej nauki społecznej i nauczania Jana Pawła II,
- ochrony życia poczętego i praw człowieka,
- globalnej polityki ludnościowej,
- godności pracy,
- działalności charytatywnej Kościoła,
- regionalizmu i demokracji samorządowej,
- ochrony środowiska,
- zaangażowania politycznego katolików,
- środków społecznego przekazu.
Warto zwrócić uwagę na trzy artykuły dotyczące kard. Augusta Hlonda i kard. Stefana Wyszyńskiego. Ks. prof. dr Henryk Skorowski napisał na temat myśli społecznej kard. Augusta Hlonda, ks. prof. dr Franciszek Janusz Mazurek o godności osoby ludzkiej w nauczaniu kard. Stefana Wyszyńskiego, natomiast ks. prof. dr Jerzy Lewandowski o etosie narodu w ujęciu kard. Stefana Wyszyńskiego.
Katolicka myśl społeczna u progu III tysiąclecia byłaby "myślą" niepełną i ubogą, gdyby został pominięty dorobek tych wielkich postaci Kościoła w Polsce.
I jeszcze o jednym autorze chciałbym tu wspomnieć, o śp. ks. prof. Władysławie Piwowarskim - jednym z czołowych luminarzy katolickiej nauki społecznej. Jest on autorem artykułu Nauczanie społeczne Jana Pawła II. Był to prawdopodobnie ostatni jego artykuł.
Aktualność dzieła płynie także z faktu, iż katolicka nauka społeczna ma charakter teoretyczny, jak i zarazem praktyczny. Ustala zasady moralne życia społecznego oraz wskazuje na możliwości praktycznego zastosowania ich w określonym miejscu i czasie. Chodzi bowiem o to, by z nauczania Kościoła na różnych etapach historycznego rozwoju wydobyć odpowiednie treści społeczne i tak je usystematyzować, aby określić zasady, na jakich to nauczanie się opiera, jak i wskazać na różne formy aplikacji tych zasad w warunkach zmieniających się rzeczywistości społeczno-politycznych i gospodarczych. Było to bardzo trudne i odpowiedzialne zadanie, którego podjęli się autorzy książki i z powodzeniem je wykonali. Zrealizowali przez to także postulat Ojca Świętego, aby katolicka nauka społeczna była "(...) upowszechniana i realizowana w krajach, które po załamaniu się socjalizmu realnego napotykają na wielkie trudności w dziele odbudowy" (CA, 56). Za to autorom książki należą się serdeczne podziękowania, a czytelnikom - szczególnie liderom życia publicznego - życzyć, aby przyłączyli się do tego grona: propagatorów i realizatorów nauki społecznej Kościoła.
Słowa podziękowania kierujemy także pod adresem księdza arcybiskupa Władysława Ziółka za życzliwą akceptację dla wydania tej książki w Archidiecezjalnym Wydawnictwie Łódzkim. Chciałbym także podziękować komitetowi redakcyjnemu, a szczególnie księdzu biskupowi Adamowi Lepie, ks. prof. dr. Henrykowi Skorowskiemu, dziekanowi Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, prof. dr. Gedyminowi Spychalskiemu z Uniwersytetu Łódzkiego, który pierwszy dał sygnał do podjęcia inicjatywy wydania tej książki, ks. dr. Andrzejowi Świątczakowi, ks. dr. Jarosławowi Koralowi, ks. dr. Waldemarowi Kulbatowi oraz ks. dr. Jerzemu Koperkowi, który w pierwszej fazie brał udział w pracach redakcyjnych. Dziękuję także dyrektorowi Wydawnictwa - ks. Józefowi Jańcowi i redaktorowi Wydawnictwa Barbarze Libiszowskiej za piękne wydanie tego dzieła.
Tak się złożyło, że książka Człowiek - Kościół - świat. Katolicka myśl społeczna u progu III tysiąclecia prezentowana jest w pierwszych dniach jubileuszowego 25. roku pontyfikatu Jana Pawła II, w 40. rocznicę zwołania Soboru Watykańskiego II. Dziś mija też 43. rocznica śmierci kard. Augusta Hlonda. Dzieło, które jest przedmiotem naszej refleksji, jest godną formą uczczenia tych rocznic.
Autorzy pragną, aby to dzieło zechciał przyjąć Ojciec Święty Jan Paweł II jako wyraz naszego hołdu i oddania na progu jubileuszu 25- letniej posługi Kościołowi powszechnemu.
Książka w swoim ostatecznym wyrazie i przesłaniu jest dokumentem i argumentem, że katolicka nauka społeczna jest aksjologicznym źródłem, fundamentem i inspiracją w rozwiązaniu palących problemów społecznych i gospodarczych w wymiarze światowym i lokalnym, a dla polityków drogowskazem w budowaniu świata ludzi i rzeczy w poszanowaniu godności człowieka i dobra wspólnego.

Człowiek - Kościół - świat. Katolicka myśl społeczna u progu III tysiąclecia. Arch. Wyd. Łódzkie. Łódź 2002 r. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Wojciechowskiego.
* * *
Obszerne fragmenty tekstu wygłoszonego na uroczystej prezentacji książki, która odbyła się w sali konferencyjnej Kurii Archidiecezjalnej 24 października br.